Ogólnopolski Program Zwalczania Grypy jest społeczną inicjatywą ekspertów medycznych, której celem jest poprawa wyszczepialności przeciw grypie w Polsce. Sukcesem kampanii OPZG jest refundacja szczepień przeciw grypie. Do tej pory Polska pozostawała w ogonie Europy. W Unii Europejskiej 25 krajów refunduje szczepienia przeciw grypie. WHO zaleca osiągnięcie 75 proc. wyszczepialności wśród osób w wieku 65+, które należą do jednej z grup ryzyka powikłań pogrypowych. W krajach starej Unii Europejskiej poziom ten wynosi ok. 74 proc., a w Polsce jedynie 11,4 proc. Eksperci OPZG postanowili zawalczyć o wpisanie szczepień na listę leków refundowanych. W tym roku, dzięki szerokim działaniom, osoby po 65 roku życia po raz pierwszy mogły skorzystać z refundowanych szczepień przeciw grypie.
Opis projektu
Głównym celem OPZG w ostatnim roku było dążenie do wpisania szczepień przeciw grypie na listę leków refundowanych dla grupy 65+. W Polsce od wielu lat odnotowywana jest niska wyszczepialność (3,7 proc. wśród całej populacji; 11,4 proc. dla grupy 65+). Przez finansowanie szczepień można poprawić te wskaźniki i dążyć do osiągnięcia rekomendowanego przez WHO poziomu 75 proc.
Strategia, spodziewane efekty (KPI)
Działania prowadzone były pod hasłem: „Grypa – szczepisz czy ryzykujesz?”. W ramach opracowanej strategii dla OPZG głównym założeniem było dotarcie do decydentów i wpisanie szczepień przeciw grypie na listę refundacyjną. Działania opierały się na podstawowej komunikacji z posłami, senatorami oraz przedstawicielami różnych instytucji medycznych w Polsce. Ponadto podjęte zostały również działania niestandardowe, które miały na celu pokazanie, jak groźne są grypa i jej powikłania.
Ponadto działania skierowano również do interesariuszy przez szeroką akcję społeczno-medialną, aby podnieść poziom wyszczepialności w kraju. Zintensyfikowano działania do różnych grup docelowych – lekarzy, pacjentów, decydentów oraz samorządów terytorialnych. W celu podniesienia wyszczepialności w Polsce prowadzono również edukację personelu medycznego, jak i całego społeczeństwa.
Realizacja projektu
Wszelkie działania realizowano przy wsparciu Rady Naukowej, której przewodniczącym jest prof. Adam Antczak. Składa się ona ze specjalistów z różnych dziedzin (pulmonolodzy, epidemiolodzy, lekarze medycyny rodzinnej, pediatrzy). Przedsięwzięcie spotkało się z aprobatą najważniejszych instytucji działających na rzecz poprawy zdrowia publicznego, wielu organizacji zrzeszających lekarzy, pracodawców, związków samorządów i towarzystw medycznych.
W ramach współpracy dla OPZG prowadzono szereg działań niestandardowych, takich jak:
– grypowy „Escape Room” na Dworcu Centralnym w Warszawie
– akcja „Grypa w głowie polityka”
– akcja „FluManiak”
– „Wirtualna Akademia Grypy”
Ponadto co roku 1 października organizowany jest Ogólnopolski Dzień Profilaktyki Grypy, podczas którego osoby z całej Polski mogą skorzystać z bezpłatnych szczepień przeciw grypie. W kampanię zaangażowani są też znani sportowcy, m.in. Adam Kszczot i Tomasz Majewski, którzy zachęcają do corocznych szczepień.
Główne działania mające na celu osiągnięcie refundacji opierały się przede wszystkim na współpracy z decydentami. W ramach OPZG przygotowany został specjalny raport dotyczący kosztów pośrednich i bezpośrednich grypy (Ernst&Young). Ponadto przeprowadzone zostało też badanie wśród posłów i senatorów – „Grypa w głowie polityka”, aby sprawdzić ich wiedzę na temat grypy i jej powikłań.
W ankiecie wzięło udział 261 posłów, z czego ponad połowa (67 proc.) testu nie zdała. W ramach OPZG co roku organizowane są dwa największe spotkania grypowe w Polsce – Flu Forum (inauguracja sezonu szczepień) oraz Flu Meeting (podsumowanie sezonu grypowego). Flu Forum przez dwa lata było organizowane we współpracy z Parlamentarnym Zespołem ds. Opieki Zdrowotnej i Profilaktyki i odbywało się w Sejmie. Debata ta gromadzi ok. 200 uczestników – polityków, ekspertów medycznych, przedstawicieli instytucji państwowych oraz samorządów terytorialnych. Przy obecności najważniejszych przedstawicieli kraju (minister zdrowia, wiceminister zdrowia, przedstawiciele AOTMiT, GIS, NIL) przedstawiane były raporty epidemiologiczne na temat zachorowań, hospitalizacji i zgonów. Organizowana była też akcja szczepień dla posłów i senatorów w Sejmie.
W związku z tym, że decyzje dotyczące zapobiegania chorobom przez szczepienia powinny być podejmowane przez ekspertów, a nie tylko polityków, w ramach OPZG prowadzone są również działania do lekarzy, aby zwiększyć wyszczepialność również w tej grupie ryzyka. Badania pokazują, że pacjenci szczepią się od trzech do sześciu razy chętniej po rekomendacji od lekarza. Edukacja personelu medycznego w zakresie grypy, powikłań i profilaktyki odbywa się za pomocą 12-modułowego e-learningu – „Wirtualnej Akademii Grypy”.
Program wspierają również eksperci regionalni, którzy angażują się w realizację działań lokalnie. OPZG co roku nagradza samorządy, przyznając tytuły Liderów i Ekspertów za realizację programów zdrowotnych w zakresie profilaktyki grypy.
Efekty
Ministerstwo Zdrowia wpisało szczepienia przeciw grypie na listę refundacyjną od 1 lipca 2018 roku. Warto zwrócić uwagę, że po wielu latach, w których decydenci nie podejmowali tematu szczepień, teraz najważniejsze osoby w państwie publicznie poddają się szczepieniom przeciw grypie (zaszczepienie Konstantego Radziwiłła – ówczesnego ministra zdrowia oraz Stanisława Karczewskiego – marszałka senatu).
Działania Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy znacząco przyczyniły się również do zahamowania gwałtownego spadku wyszczepialności w Polsce. W ostatnim sezonie w Polsce odnotowano 10 proc. wzrost liczby zaszczepionych przeciw grypie osób, co na tak trudnym rynku (stała walka z ruchami antyszczepionkowymi – w 2012 roku, liczba rodziców odmawiających zaszczepienia swoich dzieci wynosiła ok. 5,5 tysiąca , a teraz niemal 30 tysięcy), jest dużym sukcesem. Mimo to wyszczepialność jest ciągle bardzo niska, bo wynosi zaledwie 3,7 proc. i Polska nadal plasuje się na jednym z ostatnich miejsc.
Czytaj też: Zaszczepić influencerów. O komunikacji na temat szczepień
Jak wynika z danych Instytutu Monitorowania Mediów, rocznie kampania generuje ok. 1000 publikacji, które docierają do ok. 30 mln Polaków. Ekwiwalent reklamowy wynosi ok. 4 mln zł. Od początku ostatniego sezonu grypowego wygenerowanych zostało 1492 publikacje, które dotarły do 51 056 386 osób. Może to oznaczać, że o grypie i szczepieniach każdy Polak usłyszał przynajmniej raz. Ekwiwalent reklamowy wyniósł 5 873 522 zł.
