Jak wynika z badań, co czwarta osoba w Polsce na jakimś etapie życia zmaga się z poważnym problemem związanym ze swoim zdrowiem psychicznym. Ponad osiem milionów polskiego społeczeństwa (a więc 26 proc.) przynajmniej raz w życiu doświadczyło objawów zaburzeń psychicznych. Jednocześnie w dalszym ciągu dostępność lekarzy psychiatrów i specjalistów w ramach państwowej ochrony zdrowia nie jest wystarczająca. Fundacja Pomagam.pl we współpracy z SWPS Innowacje postanowiła przyjrzeć się temu problemowi w raporcie „Ważne słowa na P. O pieniądzach, psychoterapii i psychiatrii w Polsce”. To pierwsza tego typu publikacja, która porusza temat finansowania zdrowia psychicznego w Polsce.
Celem raportu jest zwrócenie uwagi na wyzwania związane z finansowaniem psychoterapii i psychiatrii oraz aktywizacja decydentów do działań, które przyniosą realne zmiany na lepsze. Obecnie na opiekę psychiatryczną w Polsce przeznacza się jedynie 4,5 proc. środków publicznych na ochronę zdrowia.
„Dobrze jest mieć wiedzę o zdrowiu psychicznym (i jego braku), umieć o nie zadbać, rozpoznawać niepokojące symptomy, wiedzieć, gdzie i jak szukać pomocy. Ale jeszcze lepiej jest tę pomoc dostać wtedy, kiedy będzie potrzebna. I móc finansowo na nią sobie pozwolić. Właśnie o tych dwóch – często problematycznych – aspektach dzisiejszej polskiej rzeczywistości traktuje ten raport” – podkreślają Katarzyna Kulwicka i Maksymilian Bielecki z Uniwersytetu SWPS, twórcy raportu.
Polaków nie stać na zadbanie o zdrowie psychiczne?
Jak wynika z raportu, dostępność lekarzy psychiatrów w ramach państwowej ochrony zdrowia, a także liczba świadczonych usług psychoterapeutycznych i psychologicznych są wielokrotnie mniejsze od realnych potrzeb Polaków. Fundacja Pomagam.pl, która na co dzień promuje kulturę dobroczynności i angażuje się w niesie pomocy najbardziej potrzebującym, zdecydowała się podjąć temat finansowania zdrowia psychicznego w Polsce z uwagi na ogromny przyrost w ostatnich latach liczby zbiórek w serwisie Pomagam.pl związanych ze zdrowiem psychicznym.
Z danych Pomagam.pl wynika, że na przestrzeni lat 2016-2023 udział zbiórek pieniędzy w serwisie związanych z hasłami takimi jak „szpital psychiatryczny”, „psychiatra” czy „leczenie psychiatryczne” wzrósł niemal o 500 proc. Jeszcze w 2016 roku hasła powiązane z psychiatrią pojawiały się w 1 na 400 zbiórek, w 2023 roku częstotliwość ta wyniosła już 1 na 85.
Problemy związane ze zdrowiem psychicznym są coraz częściej obecne w opisach zbiórek pieniędzy na platformie Pomagam.pl. Wyniki te jednoznacznie wskazują, że osoby, które zmagają się z problemami związanymi ze zdrowiem psychicznym swoim lub bliskich coraz częściej potrzebują pomocy finansowej. „Te statystyki są bardzo wyraźnym i niepokojącym sygnałem świadczącym o skali wyzwań, przed którymi stoją zarówno osoby zmagające się z problemami zdrowia psychicznego, jaki i system publicznej opieki zdrowotnej w kraju” – podkreślają twórcy raportu.
Wciąż niewystarczająca liczba specjalistów
Jak wynika z danych Narodowego Funduszu Zdrowia, ponad 350 tys. osób w 2023 roku skorzystało z finansowanej przez NFZ psychoterapii, ponad 430 tys. skorzystało z konsultacji psychologicznych, a wsparcie psychiatrów uzyskało niemal 260 tys. osób. Eksperci podkreślają, że obecnie w Polsce liczne grupy pacjentów muszą finansować pomoc psychologiczną samodzielnie lub też – ze względu na ograniczenia finansowe oraz brak specjalistów – nie mogą na nią liczyć wcale.
Jak wynika z danych, w publicznej ochronie zdrowia działa obecnie jedynie 1386 placówek oferujących pomoc psychologiczną, a średni czas oczekiwania na wizytę wynosi 128 dni. Czas oczekiwania na wizytę w prywatnym gabinecie jest znacznie krótszy – liczony już w dniach czy tygodniach, jednak, jak podkreślają eksperci, również te gabinety są przepełnione. „Mamy więc do czynienia ze zjawiskiem stomatologizacji psychiatrii i psychoterapii, w którym stają się one usługą dostępną, ale na warunkach komercyjnych” – zwracają uwagę na problem specjaliści.
Zdrowie psychiczne w liczbach
- 13,4 – zgodnie z danymi udostępnionymi przez Eurostat tylu psychiatrów przypadało na 100 tys. mieszkańców w Polsce w 2022 roku. Wartość ta w ostatnich latach wzrosła, jednak wciąż jest niewystarczająca. Na tle 24 krajów krajów Unii Europejskiej Polska zajmuje pod tym względem trzecie miejsce od końca.
- 4664 osób ze specjalizacją z dziedziny psychiatrii oraz 563 osoby ze specjalizacją z dziedziny psychiatrii dzieci i młodzieży – tylu specjalistów świadczyło usługi w Polsce w 2024 roku.
- 133,28 zł – tyle wynosiła średnia wartość refundacji sesji psychoterapii finansowanej przez Narodowy Fundusz Zdrowia w 2023 roku. Dla konsultacji psychologicznych średnia kwota refundacji wyniosła 96, 84 zł, a dla konsultacji psychiatrycznej – 69,50 zł.
Pełen raport można pobrać na stronie. (kn)
