Rok 2021 upłynął pod znakiem wielu napięć społecznych, które wymusiły na organizacjach podjęcie ważnych inicjatyw, mających uświadamiać i uwrażliwiać odbiorców na kwestie związane m.in. z prawami człowieka. Realizowane akcje często łączyły się z politycznymi decyzjami. Przemoc wobec kobiet, prawa osób LGBT+, sytuacja na granicy z Białorusią – wszystkie te tematy były licznie podejmowane przez inicjatorów akcji społecznych. Wciąż obecne były zagadnienia związane z pandemią, jednak poprzedni rok tak bardzo zdominował ten obszar, że powoli zaczęły powracać inne tematy niż tylko ochrona zdrowia i pandemia COVID-2019.
W ramach tegorocznego podsumowania obszaru kampanii społecznych eksperci przygotowali zestawienia najciekawszych kampanii i działań, których podjęły się marki, organizacje pozarządowe, instytucje, a także aktywiści i aktywistki, a nawet świat kultury.
Monika Kamińska, specjalistka ds. PR w Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę
Mijający rok przyniósł nam dużo udanych i ważnych kampanii społecznych. Wiele z nich organicznie łączyło się z tym, co dzieje się w naszym kraju, i było bezpośrednim sprzeciwem wobec szeroko pojętej przemocy, dyskryminacji i pogłębiających się nierówności. I tak mieliśmy kampanie odnoszące się do łamania praw człowieka, przedmiotowego traktowania kobiet czy przemocy wobec osób LGBT+ oraz migrantów i uchodźców. Jednak trudna sytuacja w kraju uruchomiła coś dobrego – zupełnie nowy i niespotykany dotąd na taką skalę wymiar „kampaniowania”, który opierał się na sojuszu biznesu, organizacji pozarządowych i charytatywnych, działaniach aktywistów i aktywistek, artystów, influencerów, a przede wszystkim obywateli.
Podsumowując 2021 rok, nie sposób nie myśleć o kryzysie humanitarnym na granicy polsko-białoruskiej, gdzie łamane są prawa człowieka i standardy ochrony ludzkiego życia, ogranicza się wolność mediów i zakazuje dostępu organizacjom wyspecjalizowanym w pomocy humanitarnej. W odpowiedzi na tę sytuację powstała przejmująca kampania „Współczucie nie może mieć granic”, w której aktorka Katarzyna Warnke i aktor Dawid Ogrodnik wcielili się w role migrantów szukających bezpiecznego schronienia. Ta zmieniona perspektywa aktualnych wydarzeń uzmysławia nam odbiorcom bardzo ważną rzecz – że doświadczenie migracji może być w przyszłości doświadczeniem każdego i każdej z nas. Myślę, że nie bez powodu ta kampania wystartowała z początkiem grudnia, kiedy przygotowujemy się do świąt, myśląc o czasie z rodziną w ciepłym domu. W opozycji do ciepłego domu mamy bezkresny las, a w nim bezradnych ludzi – w tym małe dzieci – tygodniami tułających się po przygranicznych terenach. Dla mnie ten kontrast dwóch różnych rzeczywistości, które funkcjonują obok siebie, jest niezwykle poruszający, bo jest do bólu prawdziwy. Dużą wartością tej kampanii jest też rzetelne informowanie o sytuacji na granicy i rozbrajanie rządowej narracji opartej na straszeniu uchodźcami. Emocjonalny apel artystów i znanych osób publicznych „Nikt nie zasługuje na śmierć w lesie” oraz wspólna kampania społeczna kilkunastu organizacji pozarządowych „Oszukani, bezbronni, nasi bliźni. My możemy ich ocalić” również mocno manifestowały potrzebę ratowania życia ludzi na granicy.
Przemoc wobec kobiet to kolejny temat, który wybrzmiewał w tegorocznych kampaniach społecznych. Warto wspomnieć tu o akcji Centrum Praw Kobiet „Przemoc to nie tradycja”, która zwracała uwagę na zagrożenie płynące z możliwego wypowiedzenia tzw. konwencji stambulskiej. Ciekawy spot, który wykorzystuje estetykę i elementy kultury ludowej, niósł jasny przekaz, że ani tradycja, ani kultura nie mogą usprawiedliwiać przemocy.
Również Fundacja Sexed.pl, której działania w głównie koncentrują się na edukacji seksualnej nastolatków, w swojej nowej kampanii porusza temat przemocy w związkach, promując przy okazji nową linię wsparcia. W mojej ocenie jest to kolejna bardzo ciekawa akcja fundacji Anji Rubik, która skupia się nie tylko na zauważalnych formach przemocy, ale też na jej subtelnych symptomach takich jak kontrolowanie partnera/partnerki, krytykowanie czy ośmieszanie. Zarówno kampania CPK, jak i Sexed.pl, były elementami międzynarodowej inicjatywy „16 Dni Akcji Przeciw Przemocy ze względu na Płeć”, organizowanej przez Center for Women’s Global Leadership.
Źródło: youtube.com/SEXEDPL
W tym roku kontynuowane były też kampanie ukazujące problemy społeczności LGBT+ wywołane skalą homofobii, która jest niewątpliwie dużym problemem w naszym kraju. Potwierdził to zresztą ranking ILGA*, w którym Polska zajęła ostatnie miejsce wśród krajów UE. Odpowiedzią na strefy wolne od LGBT, zakazy marszów równości czy ciężarówki głoszące homofobiczne hasła były akcje społeczne, które stanowczo przeciwstawiały się dyskryminacji i agresji wobec osób nieheteronormatywnych. W minionym roku było ich dużo, m.in. kampania „LGBT+ja” Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, promująca rówieśnicze sojusznictwo przeciwko homofobicznej przemocy, kampania billboardowa „Kochajcie mnie, mamo i tato”, której ogromny zasięg zaskoczył samych organizatorów, czy świetna akcja chórzystów LGBT+ śpiewających hymn Polski z okazji Święta Niepodległości.
„Wolna szkoła” to kolejna, warta uwagi kampania. Jej celem jest powstrzymanie szkodliwych zmian w systemie oświatowym, w wyniku których szkoły mają być zarządzane centralnie, dyrektorzy i nauczyciele będą poddani kontroli, a uczniowie pozbawieni edukacji wolnej od ideologicznych wpływów. Kampania w odważny sposób mówi też o dyskryminacji osób LGBT+ w placówkach oświatowych. W akcję zaangażowanych jest ponad sto organizacji (!), a także nauczycielskie związki zawodowe, rodzice, uczniowie, samorządy, aktywiści i pokaźne grono osób ze świata kultury i sztuki. To pokazuje, jak wspólny cel może jednoczyć i dostarczać adrenaliny w działaniu. Mocno trzymam kciuki, żeby organizatorzy kampanii zatrzymali planowaną przez resort edukacji zmianę ustroju szkolnego.
Jak widać, organizacje społeczne w tym roku musiały stawiać czoła wyjątkowo trudnym wyzwaniom. Dla mnie inspirujące jest obserwować, jak wiele podmiotów i oddanych liderów, którzy przez swoje realne i pełne zaangażowanie uwrażliwiają innych i mobilizują ich do działania. Dalej to od obywateli zależy, co z tych kampanii wyciągną i wezmą dla siebie. Wszyscy, którzy pracujemy przy kampaniach społecznych, chcemy, żeby czerpali z nich jak najwięcej dobrego.
Ewa Sulewska, Content Manager w agencji Dziadek do orzechów
Już w 2020 roku kategoria kampanii społecznych przeżywała wysyp akcji związanych z koronawirusem i dystansem społecznym, ale też samotnością, zwłaszcza wśród osób starszych. Rok 2021 był właściwie jego kontynuacją, poszerzoną o szczepienia, w tym o wielką państwową kampanię z wykorzystaniem celebrytów i chyba wszystkich możliwych placementów reklamowych w kraju.
Pomijając tematy covidowe, uważam, że warto zwrócić uwagę na kampanię Centrum Praw Kobiet ,,Doładuj prawa kobiet o 1%”, która mocno i pięknie dotyka tematyki zeszłorocznych protestów. Wzruszam się za każdym razem, gdy oglądam ten spot.
Źródło: youtube.com/CPK Centrum Praw Kobiet
Viralem roku mianuję „Bez LGBT nie ma Polski” – cudowna w swej prostocie i dotarciu do publiki na szeroką skalę. Chyba nie było osoby, która nie widziała którejś z wersji czerwonego baneru.
Poza Polską moje serce podbiła Danish Road Safety Council z kampanią „Helmet has always been a good idea”, która w zabawny, nieoczywisty sposób opowiada o tym, jak ważne dla rowerzystów jest noszenie kasków.
Jeśli nic od dawna nie wmurowało Was w fotel, polecam gorąco krótkometrażową animację „Save Ralph”, która porusza temat testowania na zwierzętach. W filmie poznajemy sympatycznego króliczka Ralpha, który w typowy dla bajek sposób posiada wiele ludzkich cech – ubiera się jak my, mówi jak my, czuje jak my i poświęca się dla pracy… zupełnie jak my. Ralphowi swoich głosów w różnych wersjach językowych użyczyli m.in. Ricky Gervais, Zac Efron czy Rosario Dawson. „Głównym celem filmu jest zwrócenie uwagi na to, jak wygląda rzeczywistość zwierząt, które wykorzystuje się do testowania nowych produktów kosmetycznych. Choć tytułowy Ralph jest animowany, jego problemy nie są zmyślone” – mówili przedstawiciele Humane Society International, inicjatora kampanii.
Na koniec mój ulubiony król puszczania oczka, czyli Burger King. Podczas gdy McDonald’s ogłosił, że 100 proc. zysków ze sprzedaży frytek 11 grudnia 2021 roku przeznaczy na fundację Ronalda McDonalda, rywal marki oferował klientom swoją firmową kanapkę w zamian za… kupienie frytek u konkurencji. Czapki (i korony) z głów!
* https://www.ilga-europe.org/rainboweurope/2021
Zebrała Anna Szczerbaczewicz
