Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR), która określa relacje pomiędzy biznesem i jego szeroko rozumianym środowiskiem jest nową i innowacyjną dziedziną, z którą wiąże się powstawanie nowych zawodów i funkcji.
Trendy na świecie
Przyglądając się doświadczeniom rynków bardziej zaawansowanych, jeśli chodzi o kadry CSR, np. brytyjskiego, można zaobserwować powstanie nowych profesji, nie tylko menedżera ds. CSR, ale również bardziej wyspecjalizowanych funkcji, takich jak specjalista ds. zmiany klimatu, raportowania społecznego czy oficer etyki biznesu.
Niedawno przeprowadzone przez Netimpact i Ellen Weinreb CSR Recruting, trzyletnie badanie analizujące oferty pracy CSR, pochodzące głównie z krajów Europy Zachodniej i USA, zanotowało 37 proc. wzrost miejsc pracy w tym obszarze. Z badania wynika również, że oferty pracy w obszarze społecznej odpowiedzialności biznesu można podzielić na trzy grupy: pozycje wewnętrzne w firmach (25 proc.), usługi CSR, takie jak consulting czy compliance (41 proc.) oraz niezależne, np. badania (34 proc.).
Warto zaznaczyć, że pojawiające się oferty pracy pochodziły nie tylko od firm, ale również od organizacji członkowskich i stowarzyszeń, np. Business in the Community. Badanie ujawniło również, że najszybciej rozwijającą się grupą są pozycje łączące biznes i środowisko.
Z kolei badanie australijskie przeprowadzone przez Australian Centre for Corporate Social Responsibility pod koniec zeszłego roku pokazuje, że większość osób pracujących w CSR posiada wyższe pozycje menedżerskie (80,2 proc.). Około 42 proc. osób obejmuje pozycję senior menedżera lub executive, a około 40 proc. pozycję menedżera.
Miejsce w strukturze
Osadzenie menedżera CSR w strukturze firmy zależy od budowy samej firmy i jej strategii CSR, jak również od tego, jakie firma przypisze takiej osobie obowiązki. Według mnie, w idealnej sytuacji taka osoba znajduje się tuż przy zarządzie, do którego raportuje.
Menedżer CSR przede wszystkim koordynuje działania CSR w firmie i jest wsparciem dla komitetu zarządu ds. CSR. W idealnej sytuacji liderem CSR w firmie jest CEO. Natomiast menedżer CSR zapewnia wsparcie i jest liderem „ruchomego” zespołu CSR gromadzącego kierowników i menedżerów z innych działów, którzy uczestniczyli w procesie rozwoju strategii CSR i wdrażają ją w swoich działach.
CSR-owiec jest ambasadorem i koordynatorem tematu w firmie. Do jego zadań zaliczyłabym również przygotowanie raportu społecznego, podsumowania z realizowanej strategii.
Profil idealnego CSR-owca
Zakładając umieszczenie takiej osoby czy działu, tuż przy zarządzie, dobry CSR-owiec powinien posiadać kilka podstawowych cech. Przede wszystkim powinien mieć bardzo dobre umiejętności komunikacyjne. To on rozpoczyna dialog z interesariuszami wewnętrznymi i zewnętrznymi, przekonuje do odpowiedzialnego biznesu, informuje i zachęca do działania.
Po drugie taka osoba powinna być dobrym koordynatorem, umieć zarządzać projektem i być zdeterminowana. Po trzecie posiadać wiedzę na temat samego CSR oraz branży i biznesu.
Wiedza CSR powinna być ustawicznie rozwijana, ponieważ sam CSR, który jest nowym trendem, ulega szybkim przemianom. Z kolei wiedza na temat firmy i sektora, w jakim działa, pozwolą menedżerowi CSR objąć procesy biznesowe, dostrzec korzyści, które przynosi CSR, jak również zagrożenia i możliwości wynikające z działalności firmy. Po czwarte, taki menedżer powinien kierować się określonymi wartościami etycznymi.
Czy menedżer ds. CSR musi mieć specjalne wykształcenie? Myślę, że kierunkowe wykształcenie ma znaczenie, ale nie jest kluczowe. Ważne są umiejętności i doświadczenie oraz chęć rozwoju. Część wiedzy można uzupełnić specjalistycznymi kursami. W Polsce nie ma jeszcze studiów, ale są dostępne bardzo dobre szkolenia z zakresu CSR.
Zagranicą zaobserwowałam, że wiele osób związanych z CSR wywodzi się z kierunków związanych ze środowiskiem, technicznych, stąd być może pewne dążenie do mierzalności i „twardego” zarządzania. W Polsce osoby związane z CSR kończą najczęściej kierunki społeczne, takie jak psychologia, socjologia, zarządzanie czy stosunki międzynarodowe. Trochę idealistów, trochę społeczników. Być może dlatego polski CSR jest „miękki” i mierzalność nie jest jego silną stroną. Mam nadzieję, że ta tendencja ulegnie stopniowej zmianie wraz z dojrzewaniem polskiego CSR.
Polska rzeczywistość
Wraz z rozwojem działań CSR w firmach zaczęła wyłaniać się nowa grupa zawodowa związana ze społeczną odpowiedzialnością biznesu. W Polsce kwestie CSR-owe najczęściej umieszczone są w działach komunikacji, PR i marketingu. Badanie FOB-u przeprowadzone wśród PR-owców w Polsce ujawniło, że to działy PR (71,34 proc.) są odpowiedzialne za inicjowanie działań CSR.
Czasem odpowiedzialny biznes wprowadzany jest w firmie jedynie na poziomie zaangażowania społecznego i wówczas realizowany jest przez współpracę strategiczną z NGO lub własną fundację korporacyjną.
Praktyka pokazuje, że obowiązki CSR nakładane są na osobę zajmującą się komunikacją, która po pierwsze nie za bardzo się w temacie CSR orientuje i działa w oparciu o intuicję, a po drugie, nie otrzymuje dodatkowych zasobów na nowe działania.
Z tego też powodu często firmy próbują outsourcować CSR, co sprowadza się do prowadzenia działań społecznych i komunikacyjnych za pośrednictwem agencji PR, które po wymyśleniu wspólnie z firmą „problemu społecznego”, podejmują akcję w celu jego rozwiązania. Przy takim podejściu CSR jest ograniczony, kojarzony wyłącznie z PR i pomijający interesariuszy.
Z drugiej strony są firmy, które decydują się przeznaczyć pewne zasoby na CSR i tam powstają komórki lub stanowiska związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu, corporate citizenship czy zrównoważonym rozwojem. Takich firm jest w Polsce coraz więcej. Trzeba również przyznać, że agencje PR również się rozwijają w tym temacie i realizowane przez nie usługi CSRsą na coraz wyższym poziomie.
Chcę pracować w CSR. Gdzie szukać informacji?
Znalezienie pracy w CSR w Polsce nie jest łatwe ze względu na wąski rynek. Jak pokazują badania, największymi ośrodkami ofert pracy w CSR są Londyn, San Francisco, Nowy York, Los Angeles i Boston, a rynkiem wschodzącym stają się ośrodki chińskie. W Polsce najwięcej ofert pojawia się w Warszawie, gdzie znajdują się siedziby korporacji międzynarodowych oraz organizacji społecznych.
Ogłoszenia pracy w obszarze CSR można znaleźć na ogólnych serwisach z ofertami pracy. Warto też poszukać informacji w serwisach specjalistycznych związanych z CSR, takich jak CSRinfo.org czy na stronach organizacji członkowskich takich jak fob.org.pl, portali skierowanych do osób z działów komunikacji np. PRoto czy Newsline oraz w grupach społecznościowych poświęconych temu tematowi.
Wydaje się, że zdeterminowanej osobie nic nie stanie na przeszkodzie. Ostatnio miałam okazję brać udział w programie TVP1 “Kandydat”, jako ekspert oceniający osobę, która bardzo chciała zmienić pracę, a telewizja towarzyszyła jej w tygodniowym procesie poszukiwania i aplikowania o nową pozycję. Tak się zdarzyło, że uczestniczka Paulina Koszewska, chciała zmienić pracę w organizacji pozarządowej na pracę w biznesie w obszarze CSR. W ten nietypowy sposób osiągnęła swój cel i znalazła bardzo dobrą pracę.
Zagranicą niewątpliwie jest łatwiej, ponieważ rynek jest większy i funkcjonują specjalistyczne serwisy dla poszukujących pracy CSR. Z drugiej strony jest też większa konkurencja. Z zagranicznych serwisów z pracą polecam następujące:
Acre, firma rekrutacyjna
BSR
CSR and SRI jobs
DevNetjobs
DreamedJobs
Earthworks jobs
Environmental Carrer
Environment job
Ethicalcorp
Green Directory
Idealist
UN jobs
Na koniec chciałam dodać, że jeśli ktoś chce prowadzić działania odpowiedzialne społecznie w firmie, nie musi być specjalistą ds. CSR. Strategia i działania odpowiedzialnego biznesu są realizowane w każdym dziale; dział sprzedaży, środowiskowy, logistyczny mają szeroką przestrzeń do podjęcia aktywności i mogą dać impuls całej firmie.
Liliana Anam
Manager CSRinfo
liliana.anam@csrinfo.org
Założycielka CSRinfo, doradca ds. CSR, ekspert w międzynarodowej grupie ds. standardu społecznej odpowiedzialności ISO 26000. Z wykształcenia politolog, prawnik i CSR-owiec. Stypendystka Nottingham University Business School, gdzie ukończyła podyplomowe studia CSR; uczestniczka międzynarodowego kursu zrównoważonego rozwoju organizowanego w Kenii przez United Nations Environment Programme (UNEP) i ETH Sustainability Centre.
W pracy łączy takie doświadczenia jak współpraca z polskimi firmami, udział w pracach CSR Europe czy Business in the Community w Wielkiej Brytanii. Pasjonatka tematu CSR i optymistka.
