13 marca 2024 roku sąd wydał przełomowy wyrok w sprawie Społecznej Inicjatywy Narkopolityki (SIN), polskiej organizacji społecznej zajmującej się promowaniem wiedzy o szkodliwym działaniu środków psychoaktywnych. Dotyczyła ona zablokowania przez Metę na Facebooku i Instagramie grup i profili należących do organizacji. Jak podkreśla Panoptykon w informacji prasowej, decyzja sądu udowadnia, że serwisy internetowe nie mogą cenzurować kont bez żadnych konsekwencji, a zablokowane osoby mogą dążyć do sprawiedliwości we własnym kraju.
Przypomnijmy, że w 2018 roku Facebook bez ostrzeżenia i konkretnych wyjaśnień usunął strony i grupy SIN-u, które uznał za „niezgodne ze Standardami społeczności”. W styczniu 2019 roku zostało natomiast usunięte jedno z kont organizacji na Instagramie.
„Nasz fanpage został usunięty bez ostrzeżenia, bez wytłumaczenia, dlaczego się nas cenzuruje oraz bez informacji, które treści łamały standardy społeczności. Nie dano nam też możliwości realnego odwołania. Lata naszej pracy i wspomnień zapisanych na stronie były na łasce i niełasce korporacyjnego widzimisię” – powiedział Jakub „Gessler” Nowak, rzecznik i członek zarządu SIN-u.
Jak czytamy w komunikacie prasowym, Facebook był podstawowym kanałem komunikacyjnym organizacji oraz źródłem wiedzy z zakresu redukcji szkód, profilaktyki uzależnień i informacji o substancjach psychoaktywnych. Strona zawierała treści z ponad siedmiu lat działalności SIN-u.
7 maja 2019 roku SIN, wspierany przez Fundację Panoptykon, złożył w sądzie pozew, w którym zażądał od Facebooka publicznych przeprosin oraz przywrócenia dostępu do usuniętych stron i kont. Sąd nakazał Facebookowi na czas trwania procesu zachować wszystkie dane z usuniętego profilu, a także zakazał usuwania treści z nowego konta organizacji. Facebook kwestionował jednak zarówno jurysdykcję polskiego sądu, jak i język pozwu. Serwis utrzymywał, że właściwy sąd znajduje się w Irlandii.
Ostatecznie działania SIN-u nie poszły na marne. Meta została zobowiązana do przywrócenia zablokowanych treści i publicznych przeprosin za niesłuszne zablokowanie kont oraz grup na Facebooku i Instagramie. Jak podkreśla Fundacja Panoptykon, to ważny krok w stronę wolności słowa w sieci. Polskie organizacje przez pięć lat walczyły o dostęp do sądu, prawo do wyjaśnienia decyzji moderacyjnych i możliwość ich skutecznego kwestionowania przez osoby i organizacje niesłusznie zablokowane w mediach społecznościowych.
Panoptykon w komunikacie przekazuje, że jest to pierwszy taki proces w Polsce o tzw. prywatną cenzurę na Facebooku i Instagramie i pierwsza sprawa rozstrzygnięta na korzyść organizacji, która sprzeciwiła się arbitralnemu blokowaniu.
„Sąd jasno stwierdził: Facebook nie może blokować użytkowników i użytkowniczek bez uzasadnienia i umożliwienia im skutecznego kwestionowania decyzji, gdy się z nimi nie zgadzają. Takie działanie jest bezprawne. Dotychczas decyzje o zablokowaniu konta zapadały często arbitralnie i w praktyce trudno było je zakwestionować. Wszelkie próby odwołania od nich przypominały raczej proces Kafki. Liczymy, że teraz, dzięki wyrokowi sądu nie będziemy już bezradni wobec prywatnej cenzury” – skomentowała Dorota Głowacka, prawniczka z Fundacji Panoptykon, która merytorycznie zajmowała się tą sprawą od 2019 roku.
Prawniczka zauważyła jednak, że w sierpniu 2023 roku zaczął obowiązywać unijny akt o usługach cyfrowych (DSA), który nakłada na serwisy społecznościowe m.in. obowiązki związane z moderacją treści. Meta nie powinna więc czekać ze zmianami na decyzję sądu w tej sprawie.
Wyrok nie jest prawomocny. (ao)
