O ile w 2022 roku firmy przywiązywały największą wagę w swoich raportach do kwestii bioróżnorodności, o tyle zdaniem ekspertów przyszły rok ma upłynąć pod znakiem zagadnień dotyczących społeczeństwa. Pewne jest natomiast, że zainteresowanie firm i przedsiębiorstw tematem CSR i ESG nie słabnie – wręcz przeciwnie.
Jakie są prognozy ekspertów na 2023 rok?
Miłosz Marchlewicz, menedżer promocji, komunikacji i projektów w Forum Odpowiedzialnego Biznesu
Na pewno w tym roku należy spodziewać się jeszcze większego zainteresowania tematem zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza w sektorze przedsiębiorstw. Firmy będą musiały przejść od deklaracji do realizacji i konkretnych działań, związanych chociażby ze sprawozdawczością ESG. Ma to oczywiście związek z dyrektywą CSRD, która zakłada, że duże spółki będą musiały w 2025 roku raportować dane za 2024. Stąd też ważnym hasłem będzie podwójna istotność ujawnień dotyczących zrównoważonego rozwoju – czyli informowania zarówno o tym, jak dana firma oddziałuje na otoczenie społeczne, środowiskowe czy gospodarcze, a zarazem o tym, jak te czynniki wpływają na funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Kluczowa będzie nie ilość, co jakość i wiarygodność oraz możliwość weryfikacji (np. przez inwestorów – na co uwagę zwróciły ostatnio WBCSD i PRI) prezentowanych danych. Z pewnością więc wiele osób z branży ESG, CSR i zrównoważonego rozwoju z dużą uwagą będzie śledziło kolejne etapy dalszych prac związanych z ESRS i uspójnieniem standardów i ram raportowania.
Czytaj też: Bolączką wciąż jest brak wsparcia zarządu dla działań z zakresu zrównoważonego rozwoju
Coraz pilniejsza stanie się konieczność zdobycia nowej wiedzy i kompetencji także przez podmioty z sektora MŚP. Dziś pozostające na uboczu kolejnych debat o ESG, w 2023 roku będą miały już naprawdę mało czasu na przygotowanie się do zmian w otoczeniu rynkowym i regulacyjnym. Wpływ na to będą miały dalsze prace nad dyrektywą CSDD dotyczącą należytej staranności. Wprawdzie mikro–, małe i średnie przedsiębiorstwa nie będą nią bezpośrednio objęte, ale z uwagi na swój charakter CSDD będzie miała duży wpływ na ich relacje biznesowe, zwłaszcza w kontekście zachowania konkurencyjności. Tutaj ważne będzie także to, aby wiarygodnie, przejrzyście i w przystępny sposób edukować sektor MŚP na tematy związane ze zrównoważonym rozwojem. Należy się spodziewać, że dyskusja o poszczególnych elementach triady ESG nabierze impetu.
Coraz więcej będziemy mówić o czynnikach społecznych. Dotychczas bowiem, przynajmniej w dyskursie branżowym, dominowały tematy związane głównie z klimatem. Jednocześnie, w dobie wielu kryzysów i napięć, rośnie rola wyzwań spod znaku „social”. Jak wynika z analizy CSR Europe, dwie trzecie wyzwań czy kontrowersji ESG, z którymi muszą zmierzyć się firmy w UE, dotyczy właśnie kwestii społecznych.
Najbliższy rok będzie więc istotny w kontekście intensyfikacji wysiłków na rzecz sprawiedliwej, włączającej transformacji, zgodnej z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu. Toteż przedsiębiorstwa będą musiały lepiej przyjrzeć się temu, w jaki sposób zarządzają swoim podejściem do kwestii społecznych w odniesieniu do interesariuszy zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych.
Jeśli chodzi o „E” w ESG, to w tym roku, z uwagi na m.in. zakończony właśnie szczyt COP15, więcej uwagi będziemy poświęcali kwestiom związanym z ochroną bioróżnorodności. Świadczą o tym między innymi toczące się prace (m.in. EFRAG-u, GRI i TNFD) nad standardami i narzędziami, które mają wspierać biznes w mierzeniu oraz raportowaniu oddziaływania na środowisko.
Ponadto w 2023 roku Polska przedstawi raport z Dobrowolnego Narodowego Przeglądu (ang. Voluntary National Review, VNR) z realizacji Agendy 2030 i Celów Zrównoważonego Rozwoju. Wróci więc temat SDGs. Tym bardziej, że przed wieloma firmami, co pokazała wspomniana analiza CSR Europe, stoi szereg pilnych zadań związanych z dopasowaniem modeli biznesowych do realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju. Mimo że od przyjęcia ich minie w 2023 roku już osiem lat, to nadal w niedostatecznym stopniu są traktowane jako propozycja strategicznego spojrzenia na wyzwania związane z poszczególnymi czynnikami ESG i punkt wyjścia do planowania działań z zakresu CSR.
Przemysław Oczyp, Partner Associate w Dziale Doradztwa Biznesowego, ESG w KPMG
Należy się spodziewać, że 2023 rok będzie w jeszcze większym stopniu stał pod znakiem ESG niż rok 2022. Intensyfikacja działań w tym obszarze i zainteresowania tą tematyką będzie nam z pewnością towarzyszyła przez kolejnych kilka lat. Z jednej strony ma to związek z dyrektywą CSRD, która stopniowo wprowadza obowiązki raportowe dla kolejnych, coraz mniejszych firm. Dyrektywa została zaakceptowana przez Parlament Europejski w listopadzie 2022 roku i zacznie obowiązywać dla pierwszej grupy – największych firm – od 2024. Dodatkowo, również w listopadzie przyjęte zostały jednolite europejskie standardy raportowania zrównoważonego rozwoju (ESRS – European Sustainability Reporting Standards), które z jednej strony ujednolicają system raportowania, z drugiej nakładają obowiązek bardziej kompleksowego zbierania i ujawniania danych niefinansowych.
Na pewno 2023 rok to będzie czas, kiedy kwestie ESG będą bardziej wymagane przez duże firmy w swoich łańcuchach dostaw. Już od 1 stycznia 2023 obowiązuje w Niemczech ustawa dot. należytej staranności w łańcuchach dostaw (tzw. Lieferkettengesetz), która odnosi się do firm działających w Niemczech i całego ich łańcucha dostaw, czyli również wielu firm polskich. Ta ustawa stanowi pewnego rodzaju preludium do nowej dyrektywy unijnej – CSDD (Corporate Sustainability Due Dilligence Directive), która ma zacząć obowiązywać od stycznia 2024 roku. Dyrektywa ta ma przeciwdziałać negatywnym skutkom działalności przedsiębiorstw w obszarze praw człowieka i kwestii środowiskowych. Mimo że dyrektywa nie ma docelowo obejmować małych i średnich przedsiębiorstw, to jednak one – jako dostawcy firm dużych – będą miały obowiązek uwzględniać powyższe kwestie w swojej działalności. Można się spodziewać, że duże firmy z większą wnikliwością i dokładnością będą przyglądały się swoim dostawcom.
Ilość zbieranych danych, ich kompleksowość i zakres rozszerzający się na cały łańcuch wartości, będą skłaniały firmy do bardziej kompleksowego zarządzania dużą ilością danych. Dlatego w najbliższym roku będziemy widzieli znaczny rozwój narzędzi do zbierania i raportowania danych niefinansowych, począwszy od już używanych systemów takich jak SAP rozszerzony o dodatek dot. ESG, przez nowe rozwiązanie Microsoftu – Cloud for Sustainability – po specjalne rozwiązania ESG, jakie oferuje ServiceNow. Wybranie odpowiedniego rozwiązania, wdrożenie, przygotowanie biblioteki danych to długi proces, jednak w wielu organizacjach jest to niezbędne, aby móc świadomie zarządzać i kompleksowo raportować dane ESG.
Powyższe nowości w raportowaniu prowadzą do jednego głównego wniosku – mało która firma, niezależnie od wielkości, będzie mogła uniknąć tematu ESG. Rynek pod tym względem będzie jednoznaczny, więc aby być konkurencyjnym, aktywnym uczestnikiem życia biznesowego, uzyskiwać finansowanie, niezbędne do rozwoju, trzeba patrzeć przez pryzmat ESG i włączyć tę ideę w sposób myślenia o biznesie. To, co już teraz radziłbym zrobić, to wykonać diagnozę ESG w swojej firmie, czyli sprawdzić, w którym miejscu jesteśmy, opracować strategię ESG i zacząć ją realizować. Im szybciej przedsiębiorcy zajmą się tym tematem, tym łatwiej będzie im stawić czoła coraz większym wymogom raportowym i rynkowym.
Zebrała Zuzanna Doherty
