Eksperci już od dłuższego czasu obserwują wzrost znaczenia CSR i ESG w funkcjonowaniu przedsiębiorstw, dlatego w rozpoczynającym się roku te obszary będą pełniły szczególnie ważną funkcję. Wprowadzone regulacje prawne oraz bezpośrednie zaangażowanie kadry kierowniczej w zagadnienia związane ze środowiskim, społecznośćią lokalną czy równością i inkluzywnością wpłyną na podejmowanie realnych działań. Specjaliści przypuszczają, że jednym z tematów, który do tej pory był mniej poruszany, będzie zrównoważone zarządzanie nowymi technologiami. Co jeszcze rok 2022 przyniesie obszarowi CSR/ESG?
Czytaj więcej: CSR ewoluuje w ESG. Co zmieniło się w 2021 roku w obszarze społecznej odpowiedzialności biznesu?
Anna Fidos, specjalistka ds. komunikacji i CSR w Agorze
Zapowiada się, że w 2022 roku pojęcia takie jak zrównoważony rozwój i ESG w jeszcze większym niż dotychczas stopniu będą wpływać na biznesową rzeczywistość, ujawniając przy tym swoje kolejne, nieznane dotąd oblicza.
Idealizm w Excelu
Rok 2021 uzmysłowił nam coraz większą potrzebę walki z greenwashingiem. Dodatkowo ostatnie dwa pandemiczne lata pozbawiły nas złudzeń – realizacja wszystkich 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ jednocześnie przez pojedynczą organizację jest możliwa wyłącznie w sferze deklaracji.
Rok 2022 będzie zatem czasem tworzenia strategii zrównoważonego rozwoju, która – prócz określenia konkretnych zobowiązań w obszarze społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw – będzie musiała zacząć operować konkretnymi liczbami. Z pewnością ostatecznie wymusi to dalsza transformacja CSR (Corporate Social Responsibility) w ESG (Enivroment, Social Responsibility, Governance), dzięki której poznajemy nowe wymiary naszych organizacji, m.in. licząc ślad węglowy, raportując zgodność z taksonomią oraz próbując dostosować się do innych wchodzących w życie unijnych dyrektyw (CSRD). Przypuszczam, a raczej mam nadzieję, że ucząc się w ten sposób specyfiki działalności poszczególnych przedsiębiorstw, zaczniemy patrzeć na nie z nowej perspektywy – nie tylko jak na źródło potencjalnych zysków, lecz również podmiot współodpowiedzialny za losy naszej planety, środowiska i przyszłych pokoleń w stopniu w jakim za pozwala na to obecny rozwój cywilizacyjny.
Klimat przede wszystkim (E)
W obszarze środowiskowym (E) w 2022 roku, podobnie jak w 2021, dominować będzie temat kryzysu klimatycznego, obecny w jeszcze bardziej niepokojących danych naukowych i coraz liczniejszych proekologicznych deklaracjach sektora prywatnego. Niestety, analizując m.in. dotychczasowe efekty Porozumienia Paryskiego i ostatni Raport ONZ Sustainable Development 2021 dotyczący działań poszczególnych krajów na rzecz celów środowiskowych, można dojść do wniosku, że jak na razie działania firm czy państw nie przyniosły oczekiwanego efektu.
Ponieważ rośnie świadomość społeczna tego faktu, liczni interesariusze, w tym konsumenci, którzy są coraz bardziej wyczuleni na greenwashing, oczekują od korporacji konkretnych działań na rzecz zrównoważonego rozwoju. Badania* wykazują, że – myśląc o przyszłości w kontekście nadmiarowej konsumpcji i jednocześnie kurczących się zasobów – ważniejsze staje się dla wielu z nas używanie, współdzielenie, współtworzenie i korzystanie. Dziś chętniej niż kiedykolwiek wcześniej wykupujemy abonamenty, subskrypcje, wynajmujemy, pożyczamy – nadajemy wartość niematerialnemu posiadaniu, a dobra w dużej mierze gromadzimy w sieci.
W tym względzie żywię nadzieję, że w 2022 roku coraz więcej będziemy mówić o realnych konsekwencjach cyfrowej rewolucji, nie tylko z perspektywy szerzenia dezinformacji czy pogłębiania wykluczenia niektórych grup społecznych, lecz także zanieczyszczenia środowiska. Większość ludzi jest nieświadoma cyfrowego śladu węglowego, z którym wiąże się praktycznie każda aktywność w internecie, jak chociażby wysyłanie na potęgę e-maili czy publikowanie zdjęć w mediach społecznościowych.
Siła kobiet i Prawa człowieka (S)
Wydarzenia, które kończyły w Polsce 2021 rok, czyli m.in. kryzys humanitarny na granicy polsko-białoruskiej, akcja #AniJednejWięcej czy sprawa lex TVN – zapowiadają, że w 2022 roku w obszarze społecznym (S) wciąż będą dominować inicjatywy na rzecz zmniejszania nierówności, promocji różnorodności i przeciwdziałania dyskryminacji, ochrony praw człowieka czy walki o wolność słowa.
Dodatkowo, warto zwrócić uwagę na rosnące od poprzedniego roku znaczenie kwestii równości płci we współczesnym biznesie, promowane chociażby przez Dobre Praktyki GPW 2021. Naturalnym wydaje się zatem przypuszczenie, że najbliższe 12 miesięcy będzie wzmacniało partycypację kobiet w strukturach organizacyjnych albo wręcz pozwoli im przebić tzw. szklany sufit.
Wartości cenniejsze niż pieniądz (G)
Z pewnością nie ma przedsiębiorstwa, w którym dane finansowe odgrywałyby mniejszą rolę niż dane niefinansowe, co jest całkowicie zrozumiałe z ekonomicznego punktu widzenia. Nie zmienia to jednak faktu, że tematy z zakresu CSR/ESG coraz częściej zwracają uwagę inwestorów i spółek giełdowych. Choć dopiero rok 2024 będzie rewolucyjny, gdy na podstawie unijnej dyrektywy CSRD zapanuje równowaga wartości między danymi finansowymi a niefinansowymi (dane za rok 2023), to już 2022 rok pokaże, że uwzględnienie kwestii ESG w strategii biznesowej nie jest chwilowym trendem, lecz konieczną synergią.
* Badania portalu Statista wskazują, że wartość globalnego rynku usług dzielonych ma wzrosnąć z 19,5 mld dolarów w 2018 roku do ponad 330 mld w 2025.
Marzena Strzelczak, prezeska, dyrektorka generalna Forum Odpowiedzialnego Biznesu
Rok 2022 będzie wzmacniał trendy w CSR/ESG obserwowane w 2021 roku. Wpływa na to kilka czynników i wyzwań stojących przed firmami.
Biznes będzie pracował nad doskonaleniem obszaru związanego z ujawnieniami i raportowaniem. Firmy muszą przygotowywać się do wnikliwej oceny swojej działalności, jakościowego raportowania, także zmian strategii w poszukiwaniu szans i możliwości zrównoważonej transformacji. Jak to zrobić najlepiej – to będzie z pewnością tematem wielu rozmów, szkoleń, publikacji. Mobilizujące do podążania w tym kierunku jest opublikowane w grudniu rozporządzenie UE dotyczące dwóch pierwszych celów taksonomii. Ponadto, konieczność raportowania śladu węglowego w trzech zakresach wzmocni trend zarządzania wpływem firmy w całym łańcuchu wartości. Można prognozować, że przełoży się to także na lepsze jakościowo zarządzanie i raportowanie kwestii społecznych, praw człowieka.
Odpowiedzialność wobec środowiska i ochrona klimatu będą miały rosnący priorytet nie tylko ze względu na regulacje prawne, ale też bezpośrednie zaangażowanie najwyższej kadry kierowniczej. Mobilizują do tego na całym świecie takie programy jak np. Climate Governance Initiative (w Polsce jej działania wspiera inicjatywa Chapter Zero Poland). Być może już w 2022 roku obok neutralności klimatycznej wysoko na radarze polskiego biznesu pojawi się też bioróżnorodność?
Na poziomie makro, uzgodnień międzysektorowych, kontynuowane będą prace nad rozwiązaniami ułatwiającymi porównywalność danych. Większej przejrzystości w 2022 roku mogą sprzyjać rosnące oczekiwania interesariuszy biznesu, w tym interesariuszy wewnętrznych. Refleksja nad tym, czemu i dla jakich firm warto pracować, stała się jedną z przyczyn zjawiska określanego jako „wielka rezygnacja” (duża skala odejść pracownic_ów w 2021 roku w USA i w Europie), co wzmacnia dalszy wzrost oczekiwań wobec biznesu w ogóle. Ze strony najlepiej wykwalifikowanych pracownic_ów, co oczywiste, ale też tych, których trudniejsza sytuacja gospodarcza może spychać na margines.
Praca będzie zajmowała też dużo miejsca w debacie publicznej w Polsce w związku z nadchodzącą w sierpniu 2022 roku transpozycją dyrektywy work-life balance. Przed nami wiele pytań. Jakie rozwiązania zostaną wprowadzone systemowo i czy będą sprzyjały aktywności zawodowej kobiet? Czy i jak zmieni się sytuacja opiekunów_ek dorosłych osób zależnych? Czy propozycje pomogą powstrzymać lub przynajmniej spowolnić odpływ z rynku pracy osób 50+, którzy, osiągając właśnie lub zbliżając się do wieku emerytalnego, są istotną częścią obecnych przetasowań na rynku pracy? Tak czy inaczej, trend budowania włączających, otwartych na różnorodność organizacji będzie się wzmacniał. Sprzyjają temu nie tylko oczekiwania społeczne, potrzeby biznesu i społeczeństwa, ale także liczne konkursy, rankingi oraz zainteresowanie tematem w przestrzeni publicznej.
Natomiast dalsze zanurzenie w cyfrowej transformacji sprawi, że zarówno w debacie publicznej, jak i na agendzie odpowiedzialnych firm, będzie kontynuowany temat zrównoważonego śladu cyfrowego. Pojęcie to rozumiemy, zgodnie z definicją wypracowaną przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu ze Szkołą Główną Handlową w Warszawie oraz gronem ekspertów reprezentujących trzy sektory jako sumę pozytywnych i negatywnych wpływów społecznych, środowiskowych i gospodarczych związanych z wykorzystaniem nowych technologii w ramach działalności organizacji, w całym łańcuchu wartości. Z dużym prawdopodobieństwem można postawić więc na rosnącą potrzebę odpowiedzialnego zarządzania wykorzystaniem nowych technologii.
Nadal będzie rozwijał się rynek usług doradczych i edukacyjnych, poszukiwani będą eksperci i ekspertki ds. CSR/sustainability/ESG, ludzie, którzy rozumieją, na czym polega mierzenie i zarządzanie kompleksowym wpływem biznesu i jaka jest jego rola w dokonującej się transformacji. Dzięki dalszej cyfryzacji pracy coraz więcej polskich pracownic_ków będzie pracowało dla firm czy organizacji z tego obszaru, które dotychczas w Polsce nie były obecne.
Magdalena Andrejczuk, Sustainability & ESG Expert w Allegro.pl
„Najpierw klimat, potem zyski” – to hasło 2022 roku (transparent z tym przesłaniem zademonstrowali przedstawiciele i przedstawicielki Młodzieżowego Strajku Klimatycznego podczas konferencji biznesowej w Poznaniu). Klimat i wszystko, co ma związek z odpowiedzialnością za środowisko, będą na sztandarach nie tylko korporacji, ale przede wszystkim klientów, którzy są i będą coraz bardziej świadomie wybierać odpowiedzialne marki i zrównoważone usługi. W konsekwencji wszyscy będziemy dążyć do zero-emisyjności, a to również dzięki rosnącej liczbie firm dołączających do inicjatywy Science-Based Targets, w ramach której już ponad 2,2 tys. organizacji na świecie zobowiązało się do określenia celów redukcji emisji. Wśród kilku z nich z Polski jest m.in. Allegro.
Najbliższe miesiące stoją również pod znakiem regulacyjnej rewolucji dla spółek w Europie, a w przyszłości również średnich i małych przedsiębiorstw. Taksonomia, zrównoważone finansowanie (SFDR), ale przede wszystkim najbardziej wyczekiwana dyrektywa dotycząca zrównoważonego raportowania (CSRD) – to wyzwania, przed którymi stoją firmy oraz ich pracownicy zajmujący się raportowaniem. Wszystko po to, aby transparentność wyparła greenwashing, co wydaje się zadaniem ambitnym, biorąc pod uwagę ogrom danych i informacji, które do nas codziennie docierają.
Pytanie, na które będziemy szukać odpowiedzi, to: czy ESG zastąpi na dobre CSR? Odpowiedzialne inwestowanie świętuje właśnie swoją drugą młodość. To wszystko zasługa inwestorów i międzynarodowych ratingów, które dokładnie przyglądają się nie tylko kwestiom środowiskowym, ale też odpowiedzialności za prawa człowieka, relacjom z dostawcami i pracownikami, a także odpowiedzialności zarządczej. Na przyglądaniu się nie kończy, ponieważ do ich portfela inwestycyjnego trafiają spółki wyłącznie z odpowiednio wysoką oceną. Można więc sparafrazować, że „najpierw ESG, a z tego zyski”.
Zebrała Anna Szczerbaczewicz
