Liczba ataków na dziennikarzy zajmujących się tematami ochrony środowiska wzrosła na całym świecie – tak wynika z raportu „Press and planet in danger: safety of environmental journalists; trends, challenges and recommendations” przygotowanego na zlecenie UNESCO.
Okazuje się, że co najmniej 749 dziennikarzy, grup dziennikarzy i mediów informacyjnych donoszących o kwestiach środowiskowych zostało zaatakowanych w 89 krajach w latach 2009–2023 we wszystkich regionach świata. Co więcej, w ciągu ostatnich pięciu lat doszło do ponad 300 ataków na reporterów, co stanowi wzrost o 42 proc. w porównaniu z okresem poprzednich pięciu lat.
Źródło: unesdoc.unesco.org
Wzrost skali przemocy jest związany z coraz częstszymi napaściami, aresztowaniami, nękaniami czy działaniami prawnymi (np. postępowaniami karnymi czy procesami sądowymi dotyczącymi zniesławień).
Źródło: unesdoc.unesco.org
Jak podano w raporcie, za co najmniej połowę z 749 ataków, w przypadku których dostępne są informacje o sprawcach, odpowiedzialne są podmioty państwowe. Mowa o policji, siłach zbrojnych, urzędnikach, pracownikach rządowych czy władzach lokalnych. Za co najmniej jedną czwartą odpowiadają natomiast podmioty prywatne, m.in. firmy z branży wydobywczej, protestujący, społeczności lokalne czy przestępcy. Co więcej, spośród wszystkich zgłoszonych ataków 13 wykazało udział podmiotów prywatnych w atakach dokonywanych przez podmioty państwowe.
Z dokumentu wynika także, że od 2009 roku do 2023 roku uwięziono 39 dziennikarzy, m.in. w Azji i na Pacyfiku. Wniesiono także 63 pozwy o zniesławienie, głównie w Europie i Ameryce Północnej. W ciągu ostatnich 15 lat podczas protestów ekologicznych zaatakowano co najmniej 194 dziennikarzy, głównie w Europie, Ameryce Północnej, Ameryce Łacińskiej i na Karaibach. Głównymi sprawcami są policja i wojsko (89 ataków), natomiast protestujący odpowiadają za 32 akty przemocy.
W materiale zostały opisane również wyniki ankiety, którą przeprowadziły UNESCO i Międzynarodowa Federacja Dziennikarzy. Analiza została przeprowadzona wśród 905 respondentów ze 129 krajów. Ponad 70 proc. badanych stwierdziło, że „padło ofiarą ataków, gróźb lub nacisków w wyniku poruszania przez nich kwestii środowiskowych”.
Z ankiety wynika również, że to mężczyźni częściej doświadczają wszelkiego rodzaju agresji w środowisku dziennikarzy. Wyjątek stanowi przemoc cyfrowa, której ofiarą częściej padają reporterki. 45 proc. ankietowanych przyznaje, że podczas swojej kariery zawodowej praktykowało autocenzurę, której powodami były m.in. strach przed potencjalnymi atakami czy świadomość sprzeczności interesów dziennikarzy i pracodawców lub reklamodawców.
W analizie podkreślono „krytyczną potrzebę większego wsparcia dziennikarzy i mediów” ze względu na to, że są oni narażeni na przemoc – zarówno ze strony organów prywatnych, jak i państwowych.
W raporcie można przeczytać, że „dziennikarstwo środowiskowe to niebezpieczna dziedzina”, m.in. ze względu na to, że praca reporterów zajmujących się tą tematyką „często przecina się z wysoce dochodową działalnością gospodarczą, co zwiększa złożoność i niebezpieczeństwo ich ról”.
Jak czytamy, działalność reporterów środowiskowych wiąże się z ujawnianiem działań, które oscylują wokół lokalnej lub międzynarodowej gospodarki. Może to skutkować wrogością ze strony „szerokiej gamy podmiotów”. Mowa o korporacjach, lokalnych operatorach działających na małą skalę czy organizacjach przestępczych, które upatrują interesów w „kontynuowaniu swojej działalności z dala od kontroli publicznej”. (an)
O raporcie: Raport jest częścią serii UNESCO World Trends in Freedom of Expression and Media Development. Analizuje ataki na dziennikarzy zajmujących się kwestiami ochrony środowiska w ciągu ostatnich piętnastu lat. Dokument ma służyć jako punkt odniesienia dla państw członkowskich UNESCO, organizacji medialnych, organizacji pozarządowych i środowisk akademickich. David Mora był odpowiedzialny za gromadzenie i analizę danych.
