Z ostatniego odcinka poradni językowej można było dowiedzieć się, w jaki sposób list rozpocząć. Dzisiaj skupimy się na formułach grzecznościowych kończących pisma oficjalne. Warto na koniec listu nie popsuć dobrego wrażenia z poprawnego początku i pamiętać, że zakończenie to – oprócz formuły grzecznościowej – podpis, a czasami i postscriptum.
1. Na rozruszanie, czyli trochę praktyki
Zastanów się, w jaki sposób kończysz listy, które rozpoczęły się od słów:
Szanowni Państwo
Cześć
2. Ku przestrodze, czyli teorii słów kilka
Jak czytamy w praktycznym przewodniku „Listy i pisma użytkowe. 500 gotowych wzorów”, Zbigniewa Drygalskiego i Joanny Rozmiarek, w korespondencji oficjalnej prawidłowe będzie stereotypowe zatytułowane: Z poważaniem czy Z wyrazami szacunku. Można po nich postawić przecinek (wzorem listów angielskich), wykrzyknik (zazwyczaj zbyt emocjonalny) lub nie używać żadnego znaku interpunkcyjnego (poprzez odwołanie się do adresu nadawcy, w którym nie znaków przestankowych).
Zobacz teorię
List bez podpisu traci ważność. Rodzaj podpisu – jak czytamy w poradniku – zależ od stosunku łączącego korespondujące ze sobą osoby. W liście do osób bliskich – dobrze podpisać się formą imienia, której używa w stosunku do nas adresat. W prywatnej korespondencji nie wypada także używać posiadanych tytułów naukowych. Podpisać należy się po prawej stronie, czytelnie i odręcznie.
W korespondencji oficjalnej obowiązuje podpisywanie się imieniem i nazwiskiem; w korespondencji urzędowej pisanej zwykle komputerowo, należy własnoręczny podpis złożyć pod wydrukowaną formułką.
Dawniej zawsze podpisywano się po prawej stronie, a gdy pod treścią listu podpisywały się dwie osoby – ta, która stała wyżej w hierarchii służbowej podpisywała się bliżej środka. Obecnie bardzo często, zwłaszcza w korespondencji handlowej i urzędowej, powiela się wzór angielski i podpis umieszcza po stronie lewej.
3. Ćwiczenia
a. Zastanów się, w jaki sposób kończysz listy, które rozpoczęły się od słów:
Szanowni Państwo
Cześć
b. Jakie znaki przestankowe należy po nich postawić?
c. Jaki podpis złożysz, jeśli jesteś dr. hab. Janem Kowalskim, prezesem zarządzającym firmy x.
Zobacz odpowiedź
1. Z poważaniem / Z wyrazami szacunku
2. Uściski, Z serdecznymi pozdrowieniami
b. Można po nich postawić przecinek(wzorem listów angielskich), wykrzyknik (zazwyczaj zbyt emocjonalny) lub nie używać żadnego znaku interpunkcyjnego (poprzez odwołanie się do adresu nadawcy, w którym nie znaków przestankowych).
c. 1.
Prezes zarządzający firmy x
dr hab. Jan Kowalski
2.Gonia
4. Słowem praktyka
Warto pamiętać, że list bez podpisu traci ważność! I nie zapominać, że postscriptum nie jest anachronizmem i dzięki niemu można uzupełnić wątki pominięte w zakończonym już tekście lub je skomentować. Uważany jest za część listu, którą wykorzystuje się prawie wyłącznie w korespondencji prywatnej. Poprawny zapis to PS lub – rzadziej – P.S.
Polecamy zapoznanie się z pozycjami: Drygalski Z., Rozmiarek J., Listy i pisma użytkowe. 500 gotowych wzorów, Książka i Wiedza, Warszawa 2003; oraz H. i T. Zgółkowie, Językowy savoir-vivre. Praktyczny poradnik posługiwania się polszczyzną w sytuacjach oficjalnych i towarzyskich, wydanie dowolne.
5. Do źródeł
Przy dzisiejszym odcinku skorzystaliśmy z:
Encyklopedii języka polskiego pod red. S. Urbańczyka,
Słownika współczesnego języka polskiego pod red. A. Markowskiego,
Wielkiego słownika pod red. E. Polańskiego,
Poradnika – Listy i pisma użytkowe. 500 gotowych wzorów, Z. Drygalskiego i J. Rozmiarek, wyd. w Warszawie 2003.
