Walka z wszechobecnym greenwashingiem była gorącym tematem 2023 roku. Ze względu na rosnące znaczenie ESG zauważono konieczność regulacji niektórych kwestii. Przechodzenie tego tematu do świadomości pracowników sprawia natomiast, że staje się on ważny także dla zarządów firm. To z kolei może zwiastować podjęcie przez nie działań, które będą obejmowały raportowanie niefinansowe oraz przemiany wewnątrzfirmowe.
Anna Kula, właścicielka Kula PR Consulting, entuzjastka i popularyzatorka zrównoważonego rozwoju
Rok 2023 zdecydowanie upływał pod znakiem ESG i nie inaczej będzie w kolejnym. Kluczowe zagadnienia o największym wpływie na świat PR streściłabym do trzech nazw: CSRD, ESRS i Green Climes.
CSRD i ESRS-y, czyli rewolucja transparentności
5 stycznia 2023 roku w UE weszła w życie dyrektywa CSRD, która reguluje raportowanie zrównoważonego rozwoju (co istotne, Polska ma 18 miesięcy na jej implementację). W ślad za CSRD, 31 lipca ogłoszono długo wyczekiwane ESRS-y, czyli standardy, według których to raportowanie będzie się odbywać.
Dlaczego to rewolucja? Ze względu na liczbę podmiotów stopniowo podlegających raportowaniu. W Polsce będzie to ok. 4 tys. firm (pierwsze już od stycznia 2024), ale pośrednio, według szacunków KIG, nawet 100 tys. To rewolucja także ze względu na zakres ujawnień i jednolitą metodologię raportowania, a także na obowiązkowy audyt. Koniec z dowolnością i laurkami. Raport ma być rzetelnym obrazem firmy, z jej sukcesami i wyzwaniami.
Raportowanie a PR
CSRD i ESRS-y zrodziły szereg pytań, dyskutowanych w branży PR niemal przez cały rok. W jakim zakresie będziemy odpowiadać za raportowanie i czy to pora na zawodowy pivot? Mam nadzieję, że w większości firm – podobnie jak banki i spółki giełdowe – potraktuje czynniki ESG jako element zarządzania. Nie marginalizując ich do samego raportu. Że będzie to impuls, by przyjrzeć się obszarom wpływu firmy, uwzględnić czynniki społeczne i środowiskowe w procesie zarządzania i zaplanować autentyczne zmiany, np. redukcję emisji CO₂. Dlatego PR-owców najchętniej widziałabym jako koordynatorów procesu wydawniczego związanego z powstaniem raportu, odpowiedzialnych za niezwykle istotną sprawę – komunikację z interesariuszami.
Zapewne niewiele osób wczytało się już w szczegóły ESRS-ów, więc korzystam z okazji i polecam przejrzenie głównych tematów i kategorii. Na przykład w obszarze S nie znajdziemy oddziaływania na szeroko pojęte społeczeństwo, a jedynie (aż!) na pracowników, klientów i „affected communities”. Czy to będzie przyczynek do zmiany kierunków akcji CSR? Oto jest pytanie!
Greenwashing i Green Climes
Kolejnym gorącym tematem mijającego roku była walka z wszechobecnym greenwashingiem. W styczniu media obiegła informacja o postępowaniu UOKiK w sprawie ośmiu firm. A przez kolejne miesiące z Brukseli dochodziły głosy o pracach nad ochroną konsumentów (aktualizacja dyrektyw) i nad Green Claims (nowość). Mamy co prawda ustawy dotyczące nieuczciwej konkurencji i praktyk rynkowych, jednak tematy środowiskowe najwyraźniej wymagają osobnych przepisów.
Znamy już wiele szczegółów z zapowiadanych dyrektyw – dotyczą one oznakowania produktów, zakazanych praktyk i kar. I choć nowe dyrektywy jeszcze nie obowiązują, warto od zaraz zrezygnować z niejednoznacznych określeń takich jak eko, bio czy przyjaciel natury – jeśli nie mamy zewnętrznych certyfikatów i „dowodów doskonałej efektywności środowiskowej”.
Maria Krawczyńska-Kaczmarek, członkini zarządu i dyrektorka generalna Forum Odpowiedzialnego Biznesu
W tym roku mogliśmy zaobserwować dużą dynamikę na polu regulacji ESG, zwłaszcza w odniesieniu do Unii Europejskiej. Wśród punktów zwrotnych warto wskazać na m.in. opublikowanie pierwszego zestawu Europejskich Standardów Raportowania Zrównoważonego Rozwoju (ESRS), wstępne porozumienie Rady i Parlamentu Europejskiego ws. Dyrektywy CSDD dotyczącej należytej staranności czy przyjęcie pozostałych czterech celów środowiskowych Taksonomii UE oraz opartego na niej standardu zielonych obligacji UE.
To kolejne kroki mające na celu wypracowanie ram i narzędzi, które są wsparciem dla firm w tym, by skuteczniej realizowały, mierzyły i zarządzały działaniami w obszarze ESG. Przyjęte regulacje pomagają bowiem w tym, by w lepszy sposób mierzyć wpływ, jaki firma wywiera na środowisko, klimat czy społeczeństwo, oraz to, w jaki sposób związane z nimi poszczególne czynniki oddziałują na przedsiębiorstwo. A w konsekwencji pomagają – w oparciu o rzetelne dane – analizować i komunikować postępy w realizacji strategii zrównoważonego rozwoju oraz wyznaczać nowe, ambitne cele dotyczące ESG.
W 2023 roku obserwowaliśmy również rosnącą świadomość biznesu, społeczeństwa i regulatorów w zakresie komunikacji związanej ze zrównoważonym rozwojem. Przykładem jest liczba publikacji i wydarzeń poruszających tę tematykę, a także wprowadzanie rozwiązań takich jak Green Claims Directive. Wiosną przedstawiono propozycję tej regulacji, mającej jasny cel: ograniczanie greenwashingu. Firmy decydujące się na użycie etykiet czy oznaczeń dotyczących szeroko pojętej ekologii mają być zobligowane do ich uprzedniego zweryfikowania przez niezależnych ekspertów oraz transparentnego komunikowania danych, na których opierają twierdzenia dotyczące wpływu danego produktu lub usługi na środowisko.
Hanna Bednorz, CSR & Communication Lead | Brand Communication & CSR Department, Capgemini Poland
CSR i ESG mają dziś coraz większe znaczenie, nie tylko dla firm, ale i dla poszczególnych osób w nich zatrudnionych czy dla konsumentów, którzy niejednokrotnie chętniej sięgają po produkty marek „zaangażowanych społecznie”. Ten wzrost świadomości, a także liczba działań oddolnych w tych obszarach pokazują, jak na przestrzeni ostatnich lat i wydarzeń wzrosła potrzeba zaangażowania się. Również w ramach Capgemini Polska zauważyliśmy znaczący wzrost zaangażowania osób u nas zatrudnionych w wolontariat pracowniczy, wolontariat kompetencji czy w realizację projektów grantowych. Niestety, ale i 2023 nie oszczędzał świata, co mogło być powodem tej sytuacji. Widoczna była potrzeba szybkiego działania i realizacji akcji humanitarnych, szczególnie po trzęsieniach ziemi w Turcji czy Maroku, w które angażowało się wiele firm.
Rok 2023 zapewne dla wielu firm był też rokiem przygotowań do raportowania zrównoważonego rozwoju, zgodnie z przyjętą w 2022 roku dyrektywą CSRD. Na rynku pojawia się coraz więcej specjalistów i specjalistek z tej dziedziny a wiele firm oferuje wsparcie w zrozumieniu i wdrożeniu nowych standardów, a także w procesie tworzenia raportów zrównoważonego rozwoju zgodnie z wytycznymi.
Coraz więcej mówiło się też o innej dyrektywie, Europejskim Akcie o Dostępności EAA, który zacznie obowiązywać od 2025 roku. Dzięki tej ustawie wiele usług i produktów codziennego użytku będzie dostępnych dla wszystkich, bez względu na stałe lub chwilowe wyzwania w sprawności. We wrześniu Business Accessibility Forum opublikowało raport „Dostępność cyfrowa w polskim biznesie”. Zainteresowani znajdą tam, poza przytłaczającymi danymi dotyczącymi wykluczenia cyfrowego, również wiele przykładów dobrych praktyk i wskazówek jak niwelować te bariery w organizacjach czy oferowanych usługach. Mam nadzieję, że dostępność cyfrowa wyjdzie poza ramy ustawy w Polsce i przedsiębiorcy sami bez dyrektyw zaczną zwracać większą uwagę na ten aspekt ich biznesu – czy to pod kątem dostępności cyfrowej, czy też architektonicznej wewnątrz organizacji. Ten temat również jest mi szczególnie bliski i wybrzmiewał w tym roku jako jeden z elementów kampanii z zakresu komunikacji wewnętrznej w Capgemini Polska. Życzyłabym sobie i Wam, aby dostępność była standardem.
Grzegorz Ludwin, prezes zarządu Fundacji Pro NGO, audytor www.GrzegorzLudwin.pl
Działania z obszaru zrównoważonego rozwoju nabierają coraz większego znaczenia. 2023 rok minął pod hasłem „ESG”, które towarzyszyło spotkaniom branżowym, konferencjom i wydarzeniom organizowanym dla środowiska biznesowego. Świadomość zmian – zwłaszcza wśród dużych podmiotów – konieczność ujawniania danych zrównoważonego rozwoju oraz dostosowania firm do obowiązujących regulacji zainicjowała kolejny etap – dostosowania strategii organizacji w oparciu o aspekt środowiskowy, społeczny oraz przygotowań do raportowania. Zwiększenie świadomości na temat raportowania wpłynęła na zainteresowanie usługami eksperckimi i doradztwem w zakresie obniżenia śladu węglowego czy poszukiwania bardziej ekologicznych rozwiązań i produktów. Obserwujemy zainteresowanie uczelni wyższych, które uruchamiają dedykowane kierunki studiów oraz wprowadzają do programów nauczania zagadnienia ESG.
Coraz większa świadomość rodzi się również wśród MŚP, które już teraz zaczynają odczuwać wprowadzone w firmach standardy związane z podejściem do łańcucha wartości. Pojawiające się w zapytaniach ofertowych pytania związane ze zrównoważonym rozwojem zaczną oddziaływać na wybór dostawców produktów i usług przez duże podmioty.
Długo wyczekiwaną i ważną zmianą, było wprowadzenie 31 lipca 2023 roku przez Komisję Europejską rozporządzenia przyjmującego Europejskie Standardy Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju (ESSZR) z ang. European Sustainability Reporting Standards (ESRS), których zastosowanie będzie miało miejsce dla raportów niefinansowych firm za 2024 rok. ESRS wprowadzają kluczową zmianę, jaką jest pełna standaryzacja raportowania niefinansowego z podziałem na trzy grupy standardów dla zakresów tematycznych: środowisko, społeczeństwo, ład zarządczy.
Wprowadzenie standardów zapewni interesariuszom usystematyzowany i przejrzysty dostęp do danych organizacji, ułatwiając tym samym ich porównywanie.
O wyzwaniach związanych ze zmianami, w tym elementach społecznych i pracowniczych rozmawiano podczas branżowych konferencji. Do jednej z nich możemy zaliczyć wydarzenie CSR i ESG – od ludzi dla ludzi, które odbyło się 13 września 2023 w Expo Kraków. Trzy sale konferencyjne zostały zapełnione po brzegi, łącząc blisko 800 uczestników ze świata biznesu i NGO, dla których informacje merytoryczne przygotowało 47 prelegentów.
Miniony rok pokazuje, że ESG coraz mocniej przechodzi do świadomości pracowników i staje się ważnym tematem dla zarządów firm, dlatego w nadchodzącym czasie możemy spodziewać się szeroko zakrojonych działań obejmujących raportowanie niefinansowe oraz przemiany wewnątrzfirmowe, które są konieczne, aby sprostać oczekiwaniom klientów, regulatorów, inwestorów i innych interesariuszy.
Zebrała Małgorzata Baran
