Zjawisko pojawiania się nieprawdziwych informacji jest coraz bardziej widoczne w polskich mediach. Co więcej, zwrot „fake news” został uznany za wyrażenie 2017 roku przez słownik Collinsa. Jak wynika z badania Payback Opinion Poll, ponad 60 proc. Polaków zna to pojęcie, a aż 80 proc. miało osobiście styczność z takim przekazem.
Zdaniem ankietowanych najczęściej fake newsy dotyczą takich tematów jak: show-biznes (73 proc.), polityka (69 proc.) oraz lifestyle (27 proc.). Najrzadziej zaś pojawiają się w kategoriach technologia (5 proc.) oraz sport (6 proc.). Źródłami nieprawdziwych informacji są najczęściej według badanych media (54 proc.), politycy i osoby publiczne (41 proc.) oraz celebryci (40 proc.). Jeśli chodzi o miejsca, w których Polacy najczęściej mają styczność z fake newsami, to są to portale internetowe (76 proc.) oraz media społecznościowe (70 proc.).
Chęć manipulacji i zwrócenia na siebie uwagi głównymi powodami powstawania fake newsów
Głównym powodem pojawiania się fake newsów w opinii ankietowanych jest chęć manipulacji odbiorcami (65 proc.). W dalszej kolejności wymieniono wolę zwrócenia na siebie uwagi przez polityków czy gwiazdy (50 proc.) oraz pragnienie zarobku przez podmiot lub osobę publikującą nieprawdziwą informację (47 proc.). Dodatkowo, ankietowani wskazywali również na dużą konkurencję wśród mediów i spowodowany tym wyścig w jak najszybszym publikowaniu newsów (35 proc.).
71 proc. uczestników badania uważa, że skala pojawiających się fałszywych wiadomości stanowi zagrożenie dla postrzegania mediów jako wiarygodnego źródła informacji, zaś 72 proc. ankietowanych postrzega rozpowszechnianie fake newsów jako niebezpieczne. Ponad połowa respondentów stwierdziła, że powinny pojawić się zewnętrzne regulacje lub instytucje monitorujące media pod kątem potencjalnie nieprawdziwych informacji, zaś co druga osoba jest zdania, że rozpowszechnianie ich powinno być karalne.
Weryfikacja informacji w innych mediach ochroną przed fake newsami
Badanie Payback Opinion Roll wykazało też, że prawie 40 proc. Polaków nigdy dotąd nie dało się zwieść fałszywym wiadomościom. Z kolei, blisko 1/3 ankietowanych stwierdziła, że zdarzyło im się uwierzyć w nieprawdziwą informację. Zdecydowana większość, bo aż 97 proc. deklaruje, że zawsze weryfikuje materiały w innych mediach. Ponadto, 57 proc. respondentów zwraca uwagę na źródło wiadomości tylko wtedy, gdy ich treść wzbudza wątpliwości, a jedynie 22 proc. ankietowanych robi to zawsze.
Czytaj też: Kto w czasach postprawdy powienien mieć oko na marki?
Badanie zostało przeprowadzone na uczestnikach Programu PAYBACK w dniach 10-15 listopada 2017 r. metodą ankiety online na grupie 1 221 osób. Grupa badawcza w wieku 16-65 lat dobrana została tak, aby odpowiadać strukturze demograficznej kraju. (jg)
