Dziennikarze i specjaliści ds. PR ocenili, że mediami najbardziej odpowiedzialnymi społecznie są: radio publiczne, prasa oraz telewizja publiczna, a najmniej radio komercyjne; finansowanie mediów publicznych powinno zaś pochodzić z reklam i budżetu państwa. Takie wyniki przynosi raport „Społeczna odpowiedzialność mediów w systemie gospodarki rynkowej” opracowany przez dr. Krzysztofa R. Nowakowskiego z Instytutu Socjologii UW.
Badanie przeprowadzono na próbie 713 dziennikarzy i specjalistów ds. public relations. Na podstawie odpowiedzi został opracowany indeks odpowiedzialności społecznej mediów. Im wyższy jest indeks tym większa jest odpowiedzialność społeczna środków masowego przekazu.
Średnia wartość indeksu dla poszczególnych grup mediów wyniosła odpowiednio:
1. radio publiczne – 10,1
2. telewizja publiczna – 9,9
2. prasa – 9,9
3. telewizja komercyjna – 8,5
4. Internet – 8,0
5. radio komercyjne – 7,6
Raport przyniósł także wskazówki w następujących obszarach dotyczących działalności mediów:
• W zakresie finansowania mediów publicznych badani najbardziej przychylnie ustosunkowali się do formy mieszanej, czyli pozyskiwania środków finansowych zarówno z budżetu państwa, jak i reklam – 48,5 proc. zwolenników. Najgorszą możliwością było finansowanie tylko z abonamentu, czemu przeciwnych było 77,2 proc. osób, następnie finansowanie tylko z reklam – 75,2 proc. przeciwników – oraz finansowanie tylko z budżetu państwa – 65,7 proc. oponentów.
• Uregulowania prawne w mediach – według większości respondentów (50 proc.) prawo powinno ograniczać wykupywanie firm branży mediów przez grupy kapitałowe.
• Procedura koncesjonowania nadawców jest potrzebna według 74,1 proc. ankietowanych.
• Zdaniem większości pytanych osób (55,7 proc.), w przypadku Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, powinny nastąpić zmiany w dotychczasowych uprawnieniach, w zakresie nadawania koncesji. Jednocześnie respondenci wskazali kierunek reform, uważając (42,7 proc. opinii), że Urząd Komunikacji Elektronicznej powinien zyskać kompetencje, które do tej pory należały do KRRiT i dysponować możliwością przyznawania zezwoleń na nadawanie programów radiowych i telewizyjnych.
• Aż 77,7 proc. respondentów uznało, oferta Polskiego Radia i Telewizji Polskiej jest nasycona treściami komercyjnymi, ale również według większości badanych, media prywatne nie są w stanie zastąpić mediów publicznych w ich misji kulturotwórczej.
• W opinii badanych osób, najwięcej elementów agresji jest w przekazach telewizji komercyjnych (80,9 proc. wskazań – suma odpowiedzi „bardzo i dość często uwzględniane treści zawierające elementy agresji”), internetowych (73,4 proc. wskazań) oraz materiałach prasowych (55,3 proc. wskazań).
W zakresie ochrony praw dziennikarzy raport przyniósł następujące wnioski:
• Większość respondentów (zawsze powyżej 50 proc.) zdecydowanie stwierdziła, że nigdy nie było ingerencji, w przygotowywany przez nich materiał dziennikarski ze strony sponsora, pracowników działów public relations i reklamy oraz osób pełniących funkcję rzecznika prasowego. 57 proc. badanych powiedziała, że właściciel firmy, w której pracują, nigdy nie ingerował w ich pracę. Nie oznacza to jednak, że byli oni wolni od jakichkolwiek wpływów. Ankietowani zwrócili uwagę na oddziaływanie kolegium redakcyjnego (53,6 proc. wskazań – suma odpowiedzi typu „czasami i dość rzadko”), redaktora naczelnego (52,9 proc. wskazań – suma jak wyżej) oraz bezpośredniego przełożonego (52,3 proc. wskazań – suma odpowiedzi typu „czasami i dość rzadko”).
• Aż 53,2 proc. respondentów uważała, że ochrona prawna dziennikarzy jest niezbyt dobra oraz nieodpowiednia.
Badanie ankietowe było prowadzone od maja do lipca 2008 roku, raport powstał w grudniu 2008 roku.
Pełny raport dr. Krzysztofa R. Nowakowskiego z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego znajduje się na stronie.
Partnerami badania są: Instytut Monitorowania Mediów, KRRiTV, TVP, PR, FOB, SDP, Centrum Monitoringu Wolności Prasy, SD RP Oddział Warszawski oraz PRoto.pl. (kk)
