Regularnie prowadzone raporty oraz kampanie społeczne alarmują od lat o niezadowalających statystykach dotyczących czytelnictwa w Polsce. Tradycyjna forma książki drukowanej musi mierzyć się z nowoczesnymi technologiami i licznymi tekstowymi komunikatami, które docierają do nas każdego dnia za pośrednictwem wielu różnych nośników. Przebicie się przez taki gąszcz informacyjny może być trudne nawet dla e-booków. Dlatego Instytut Monitorowania Mediów sprawdził, jak książka miewa się właśnie w tym – nietypowym dla niej, a naturalnym dla internautów – środowisku, czyli w social mediach. Od początku 2014 roku w sferze mediów społecznościowych pojawiło się prawie 26 tysięcy deklaracji czytelnictwa, a opiniami na temat przeczytanych książek podzieliło się w tym okresie niemal 15 tysięcy unikalnych użytkowników social mediów!
Czytanie książek jest social
Użytkownicy mediów społecznościowych chętnie angażują się w dyskusje dotyczące ich zainteresowań, dzielą się między sobą opiniami oraz szukają ciekawych nowości w danej dziedzinie. Dotyczy to również sfery czytelnictwa książek. Dyskusje prowadzone wśród internautów o rekomendowanych przez nich tytułach, czy terminach zbliżających się premier ulubionych książek, stanowią również źródło informacji na temat samego czytelnictwa. Dlatego zbadaliśmy w IMM wpisy i komentarze, w których internauci informowali o „przeczytaniu książki“ wraz z kilkunastoma innymi wariantami takiej deklaracji. Według danych Instytutu Monitorowania Mediów od początku 2014 roku w mediach społecznościowych pojawiło się prawie 26 tysięcy deklaracji czytelnictwa książek na podstawie badania ogólnych fraz związanych z czytaniem książek oraz przy uszczegółowieniu ich kategorii, wybranych przez IMM np.: powieść, komiks, poezja itp. W ciągu pierwszych trzech kwartałów bieżącego roku, niemal 15 tysięcy unikalnych autorów wzmianek w social mediach zadeklarowało przeczytanie co najmniej jednej książki!
Horror czy romans, opowiadanie czy powieść?
W czołówce ulubionych przez użytkowników social mediów kategorii książkowych znalazły się kolejno: „powieść” (ok. 14% wszystkich wzmianek), „biografie i autobiografie” (ok. 13,5%), „kryminał” (12,6%), coraz popularniejsze na rynku wydawniczym „opowiadania” (11,8%) oraz „horror” (7,8%). Bardzo chętnie czytane przez odwiedzających fora dla kobiet, były natomiast „poradniki” i „romanse”, które nie dostały się jednak do TOP 5 wszystkich badanych przez IMM książkowych typów. W skrajnej pozycji wobec pierwszego na podium miejsca przeznaczonego dla „powieści”, stoją tytuły „popularno-naukowe” (zaledwie 0,06% wszystkich wzmianek).
Wysoka pozycja „biografii i autobiografii” w rankingu może być związana z charakterystyczną dla internautów potrzebą, codziennego śledzenia nowości z życia sławnych ludzi, dla których biografie i autobiografie są znakomitym dopełnieniem i pogłębieniem tematu.
Nowa książka = nowy semestr
Deklaracje przeczytanych książek rosną szczególnie w okresie powrotu do szkoły, czy na studia. Zdecydowany wzrost wzmianek na temat przeczytanych książek Instytut Monitorowania Mediów zaobserwował w styczniu i we wrześniu 2014 roku, czyli w okresie rozpoczęcia kolejnych semestrów.
Oczytane social media
Sfera wirtualna stanowi w wielu aspektach przedłużenie lub rozszerzenie przestrzeni realnej, między innymi dzięki szybko następującej komunikacji oraz możliwości doświadczania wielu bodźców w krótkim czasie. Parafrazując znaną sentencję Umberto Eco: „Kto czyta książki, żyje podwójnie” – możemy powiedzieć: „Kto jest w social mediach, żyje podwójnie”. Być może właśnie dostarczane za pośrednictwem lektury książek wrażenia, stanowią główną motywację dla internautów do dzielenia się swoimi spostrzeżeniami w sieci. Wypowiedzi te można podzielić na kilka rodzajów. Chwalenie się dopiero co zakończoną lekturą charakterystyczne jest dla Twittera oraz Facebooka, np.:
– „Wczoraj w końcu skończyłem czytać „Dream Team“ J. McCalluma. Prawdopodobnie już nic bardziej interesującego w tym roku nie przeczytam.“ (Twitter)
– „Nie mogłam piękniej wejść w Nowy Rok! Dokładnie o 0:20 skończyłam czytać książkę tak inspirującą, że dech zapiera. Śmiałam się, płakałam i nadal nie mogę otrząsnąć się z podziwu!“ (o książce „Przesunąć horyzont“ Martyny Wojciechowskiej/Facebook)
– „Najbardziej hardrockowa fantastyka jaką czytałem, dwie nocki i się skończyła, nie mogę doczekać się II części“ (o książce „Dreszcz“ Jakuba Ćwieka/ Facebook)
Użytkownicy forów dla kobiet, takich jak: forum.wizaz.pl, czy netkobiety.pl, chętnie natomiast rozpoczynają tematyczne wątki w oczekiwaniu na kolejną część ulubionej powieści lub poszukując podobnych do niej tytułów.
Internauci korzystają również z forów jako z platformy do wymiany opinii oraz samych książek. Przedstawiają listę przeczytanych niedawno tytułów, które oferują w zamian za książkowe propozycje ze strony innych użytkowników, np.:
– „Wymienię poniższe książki na inne pozycje, przede wszystkim z literatury kobiecej. Autorzy, których książki chętnie czytam: Michalak, Gutowska-Adamczyk, Szwaja, Ulatowska… itp. J“ (forum.wizaz.pl)
– „Czy jest druga część lub inna super książka tej autorki?” (o książce „Bransoletka” Ewy Nowak/ zapytaj.onet.pl)
Wielu internautów natomiast po prostu lubi dzielić się radością czytania:
– „Wczoraj skończyłam czytać wspaniałą książkę. I od razu zabrałam się za następną. :)“ (photoblog.pl)
Zdecydowanie najpopularniejszym miejscem dyskusji na temat przeczytanych książek w social mediach jest Facebook (37 proc. wszystkich wzmianek), na drugim miejscu znajduje się forum.wizaz.pl (21 proc.), a ostatnie miejsce na podium zajmują net kobiety.pl (16 proc.). Duże zainteresowanie tematyką literacką na forach kobiecych może być związane z tendencją wskazaną przez badania czytelnictwa Biblioteki Narodowej z 2012 roku o przeważającym odsetku deklaracji czytelnictwa wśród kobiet (informacja z: „Społeczny zasięg książki w Polsce w 2012 r.”).
Patronem merytorycznym badania są Międzynarodowe Targi Książki w Krakowie.
Komentarz do badania:
Grażyna Grabowska, organizuje Międzynarodowe Targi Książki w Krakowie, prezes zarządu spółki Targi w Krakowie.
„Gdy wymyślono telewizor zaczęto się obawiać, że umrze kino i film. Nic takiego się nie stało. Podobnie chyba z książkami – obawiano się, że Internet i, uogólniając, nowe media zabiją książkę. A tu chyba nie o to chodzi, żeby czytać tylko to, co na papierze, ale żeby czytać. Powraca stary jak świat dylemat – co jest ważniejsze: forma czy treść. Uważam, że ważne jest, by czytać, czytać dobre treści, a mniej ważne, czy używam do tego czytnika, czy książki w formie tradycyjnej; choć, oczywiście, osobiście wolę papier. Internet towarzyszy nam dziś na każdym kroku, tak w życiu zawodowym jak i prywatnym, dlatego cieszę się, że tak wiele w nim treści związanych z książkami i czytaniem. Wyniki raportu IMM są dla mnie optymistyczne: skoro tylko w tym roku w mediach społecznościowych pojawiło się 26 tysięcy wzmianek dotyczących książek, to – zważywszy na przedział wiekowy użytkowników – jest świetnie. Dzielimy się opiniami o nich w sieci, zachęcamy innych do czytania choćby nieświadomie. Nie z przymusu, obowiązku – po prostu dzielimy się wrażeniami po przeczytaniu jakiejś lektury. Mam nadzieję, a nawet jestem pewna, że Międzynarodowe Targi Książki w Krakowie przyczynią się do tego, że – choć na chwilę – social media będą żyły literaturą.”
Zapraszamy na 18. Międzynarodowe Targi Książki w Krakowie, które odbędą się 23-26 października 2014 w Międzynarodowym Centrum Targowo-Kongresowym EXPO Kraków.
Zobacz również inne raporty na stronie
O badaniu:
Analizie poddano 25 965 wzmianek w mediach społecznościowych w okresie 1 stycznia – 1 października 2014 r. na temat deklaracji czytelnictwa użytkowników portali społecznościowych. Instytut Monitorowania Mediów zbadał frazy: „przeczytałem książkę” wraz z jej odmianami (2 539 wzmianek) oraz „przeczytałem” (wraz z odmianami) w kontekście kategorii książek (23 426 wzmianek): „Biografie i autobiografie”, „Esej”, „Fantastyka”, „Historyczne”, „Horror”, „Komiks”, „Kryminał”, „Opowiadanie”, „Poezja”, „Popularno-naukowe”, „Poradnik”, „Powieść”, „Przygodowe”, „Reportaż”, Romans”, „Science fiction”.
Autor badania: Monika Tomsia, Specjalista ds. PR, Instytut Monitorowania Mediów
