Transparency International przeanalizowała praktyki lobbingu i próby ich uregulowania w 19 krajach europejskich i trzech instytucjach Unii Europejskiej. Z analizy wynika, że tylko w siedmiu państwach lobbing jest w jakiś sposób regulowany. Te kraje to Austria, Francja, Irlandia, Litwa, Polska, Słowenia i Wielka Brytania.
Analizowano, na ile polityczny proces decyzyjny jest chroniony przed niestosownymi wpływami. Szczególnie dokładnie zbadano elementy skutecznej regulacji lobbingu takie jak przejrzystość, określająca czy interakcje między lobbystami i urzędnikami są przejrzyste i dostępne do wglądu publicznego, integralność (czy działania są jasne i uwzględniają zasady etycznego postępowania lobbystów i urzędników publicznych) i równość dostępu, czyli otwartość organów decyzyjnych na przedstawicieli różnych grup.
Średnia dla 19 krajów objętych badaniem wyniosła 31 proc., przy założeniu, że za 100 proc. uznaje się międzynarodowe standardy i najlepsze praktyki lobbingu.
Dzięki istniejącym uregulowaniom lobbingu najlepszy wynik w raporcie TI osiągnęła Słowenia – 55 proc. Na drugim miejscu znalazła się Komisja Europejska z wynikiem 53 proc., a na trzecim – Litwa (50 proc.). Najgorzej wypadły Węgry i Cypr, które uzyskały po 14 proc. Trzecim miejsce od końca zajęła Rada UE (19 proc.). Polska z wynikiem 33 proc. znalazła się na miejscu dziesiątym.
Raport wskazuje, że w końcowej piątce znajdują się „kryzysowe kraje strefy euro – Włochy, Portugalia i Hiszpania”, w których praktyki lobbingowe i bliskie relacje między sektorem publicznym a sektorem finansowym uważane są za „ryzykowne”.
Jak wynika z badania, żaden z krajów UE i żadna z instytucji unijnych nie zapewniają stosownej kontroli „drzwi obrotowych” między sektorem publicznym i prywatnym. Tylko Łotwa i Polska mają uregulowany prawnie obowiązek publikowania szczegółów dotyczących czasu i przedmiotu kontaktów zainteresowanych stron oraz dokonującej tego kontaktu osoby. Jedynie na Litwie działa organ nadzoru zobowiązany do publicznego ujawnienia nazwisk wszystkich osób lub organizacji, w przypadku których stwierdzono naruszenie przepisów lub regulacji lobbingu. W żadnym z badanych krajów nie funkcjonując mechanizmy wymagające od decydentów uzasadnienia, dlaczego i w jaki sposób różne wnioski będą uwzględniane.
W raporcie Transparency International wskazuje potrzebę uregulowania lobbingu w krajach i instytucjach UE i podkreśla, że regulacje muszą obejmować wszystkich, którzy się nim zajmują. TI postuluje pełną przejrzystość lobbingu, obligatoryjną rejestrację lobbystów, a także gromadzenie szczegółowych informacji zarówno o reprezentowanych przez nich klientach, jak i o tych, którzy są celem lobbingu. Ważne zdaniem organizacji są także dane o tym, jakimi środkami próbuje się wpływać na konkretne decyzje.
Badanie przeprowadzono w 19 krajach UE i instytucjach UE: Komisji Europejskiej, Parlamencie Europejskim i Radzie UE. Badanie składało się z 65 pytań dotyczących aspektów przejrzystości, uczciwości i równości dostępu. Badania przeprowadzono w okresie od marca do sierpnia 2014. (mb)
