6 na 10 respondentów zgłasza zarzuty wobec biznesu, rządu i bogatych. Według ankietowanych, biznes i rząd służą wyłącznie nielicznym, ich działania szkodzą społeczeństwu, a korzyści ostatecznie odnoszą bogaci, podczas gdy zwykli ludzie muszą zmagać się z trudnościami – wynika z 25 edycji corocznego badania Edelman Trust Barometer, które obejmuje szereg aktualnych i istotnych wskaźników społecznych dotyczących zaufania do biznesu, mediów, rządu i organizacji pozarządowych.
Richard Edelman, CEO Edelmana, przekazuje, że w ciągu ostatnich dziesięciu lat społeczeństwo przechodziło od lęków, przez polaryzację, aż do poczucia urazy wobec biznesu, rządu i bogatych. To negatywne nastawienie może wynikać z czterech istotnych czynników.
Społeczeństwo nie ma nadziei dla kolejnego pokolenia – zaledwie 36 proc. badanych twierdzi, że sytuacja w ich kraju będzie lepsza niż obecnie dla następnych generacji. Wskaźnik ten osiąga niskie poziomy we wszystkich zachodnich państwach demokratycznych, w tym we Francji (9 proc.), Wielkiej Brytanii (17 proc.) i Stanach Zjednoczonych (30 proc.).
Źródło: edelman.com
Istotny jest także fakt wystąpienia podziału zaufania między klasami społecznymi. Badanie pokazuje, że respondenci o niskich dochodach (48 proc.) ufają instytucjom o 13 punktów procentowych mniej niż ci o wysokich dochodach (61 proc.).
Ponadto, zaobserwować można niespotykany dotąd na taką skalę globalny brak wiary w liderów instytucjonalnych. 69 proc. badanych obawia się, że przedstawiciele rządu, liderzy biznesu i dziennikarze celowo wprowadzają ich w błąd, co stanowi wzrost o 11 punktów procentowych od 2021 roku.
Źródło: edelman.com
Ostatnim już czynnikiem jest zamieszanie dotyczące wiarygodnych źródeł informacji. 63 proc. ankietowanych uważa, że coraz trudniej rozpoznać, czy wiadomości pochodzą ze sprawdzonego i godnego zaufania źródła, czy są jedną z prób rozpowszechniania dezinformacji.
Badanie ujawniło również wiele innych niepokojących danych. 53 proc. osób w wieku 18-34 lata popiera jedną lub więcej form wrogiego aktywizmu, który ma na celu wprowadzenie zmian. Działania te obejmują atakowanie ludzi w internecie, celowe rozpowszechnianie dezinformacji, grożenie lub przemoc, a także niszczenie własności publicznej lub prywatnej.
Źródło: edelman.com
Duża część społeczeństwa jest nastawiona na sumę zerową – postrzegają sytuację jako grę o sumie zerowej, w której zysk jednej osoby stanowi stratę dla innej. Respondenci uważają, że korzyści dla osób o odmiennych poglądach politycznych są pozyskiwane ich kosztem – myślenie to pojawia się częściej wśród osób o wysokim poziomie niezadowolenia (53 proc.) niż niskim (23 proc.).
63 proc. ankietowanych odczuwa strach przed dyskryminacją, co stanowi wzrost o 10 punktów procentowych w stosunku do 2024 roku. Dane te obejmują zdecydowaną większość przedstawicieli wszystkich płci, grup wiekowych i poziomów dochodów.
Źródło: edelman.com
Jarosław Bańda, dyrektor zarządzający w Lighthouse, zauważa w komentarzu dla PRoto.pl, że tegoroczna edycja raportu pokazała, że „ludzie tracą wiarę w system”. „Ponad 60 proc. badanych ma poczucie, że rząd i biznes służą wąskim interesom. Bogaci stają się coraz bogatsi, a zwykli ludzie muszą sami zmagać się z trudnościami. To przekłada się na poczucie krzywdy i niesprawiedliwości, które osłabia zaufanie do instytucji. Ten pogłębiający się na przestrzeni ostatnich 25 lat kryzys zaufania może hamować wzrost gospodarczy i innowacje. Powstaje zatem pytanie, co można z tym zrobić” – komentuje Bańda.
Badanie pokazuje, że w ciągu ostatnich kilku lat biznes był postrzegany jako bardziej kompetentny niż rządy (obecnie jest oceniany lepiej o 49 punktów procentowych), a także etyczny (o 29 punktów procentowych). Sprawiło to, że w przypadku pojawienia się problemów społecznych to firmy były pierwszym wyborem. Obecnie biznes stoi przed nowymi ograniczeniami: ich zaangażowanie w problemy powinno być odpowiedzialne. Według Edelmana rząd musi natomiast udowodnić swoje kompetencje, dostarczając rezultaty działań, które przyniosą korzyści obywatelom. Ponadto, media powinny priorytetowo traktować wiarygodne informacje, aby umożliwić społeczeństwu podejmowanie świadomych decyzji.
Jak zaznacza Bańda, „w poprzedniej edycji raportu Edelmana to biznes, jako instytucja ciesząca się największym zaufaniem, był wskazywany jako potencjalne rozwiązanie problemów społecznych.” „Dziś jednak widać, że biznes nie może działać sam. Kluczowa jest współpraca wszystkich instytucji – tworzenie lepszych warunków do rozwoju, troska o wysoką jakość informacji i sprawiedliwy podział korzyści. Dla nas, jako specjalistów od komunikacji, to również ważna lekcja do odrobienia. W obliczu rosnących obaw i pogłębiającego się pesymizmu społecznego, musimy postawić na empatię. Komunikacja powinna koncentrować się na realnych problemach ludzi. Biznes musi jasno pokazywać, że działa na rzecz społeczeństwa, a nie tylko własnych interesów, wyjaśniając strategie organizacji oraz aktywnie przeciwdziałając dezinformacji. W ten sposób możemy odwrócić obecny trend i odbudować spadki zaufania” – podsumowuje ekspert.
Z pełnym raportem można zapoznać się na stronie. (ao)
O badaniu:
Badanie zostało przeprowadzone przez Edelman Trust Institute i składa się z trzydziestominutowych wywiadów online przeprowadzonych w okresie od 25 października do 16 listopada 2024 roku. W 2025 roku badanie Edelman Trust Barometer objęło ponad 33 000 respondentów z 28 krajów
