Motywacje pracy polskich PR-owców

SPIS TREŚCI

WSTĘP
POWODY PODJĘCIA PRACY W BRANŻY PR
TERMIN OSTATNIEJ ZMIANY PRACY W BRANŻY PR
PRZYCZYNY ODEJŚCIA Z PRACY
POWODY PRZYJĘCIA NOWEJ PRACY
POWODY POZOSTANIA W OBECNYM MIEJSCU ZATRUDNIENIA
JAK DŁUGO POZOSTANĄ W OBECNEJ PRACY
PLUSY I MINUSY PRACY W PR
PRZYCZYNY ROTACJI PRACOWNIKÓW
KTO WZIĄŁ UDZIAŁ W BADANIU

Wstęp

Portal PRoto.pl wraz z serwisem GazetaPraca.pl przeprowadził II edycję badania zatrudnienia i motywacji polskich pracowników branży PR. Anonimową ankietę wypełniło 658 osób związanych z PR-em, co stanowi wzrost zainteresowania badaniem o około 45% w porównaniu do ubiegłorocznej edycji.
 
Najczęstsze powody pracy w PR

Najważniejszy powód podjęcia pracy w PR to zainteresowanie zagadnieniami public relations – odpowiedź tę wskazało 19% respondentów, czyli o 3% mniej niż w zeszłym roku.

Szansa na kreatywną pracę to powód podjęcia pracy w PR dla 18% ankietowanych, o 4% więcej niż w 2007 roku. 2% respondentów wybrało PR z powodu mody na tę branżę, jest to o 4% mniej niż w pierwszej edycji badania.

Wykres 1.

Pamiętając, że 23% respondentów stanowią mężczyźni, warto zwrócić uwagę, że wśród ich motywacji do pracy w PR znaczną rolę odgrywają: zarobki oraz moda na branżę, podczas, gdy dla kobiet większe znaczenie mają: zainteresowanie zagadnieniami PR oraz szansa na kreatywną pracę.

Wykres 2.

Respondenci z grupy wiekowej powyżej 30 roku życia zdecydowanie częściej jako powód podjęcia pracy w PR wskazują fakt, że jest to branża, w której w większym stopniu liczą się cechy osobowości, a nie wykształcenie kierunkowe. Natomiast dla młodszych respondentów większe znaczenie ma moda oraz poziom zarobków.

Wykres 3.

Zarobki, jako powód podjęcia pracy w PR, były wybierane najczęściej przez respondentów pracujących w agencjach PR, a najrzadziej przez respondentów z instytucji państwowych (2%).

Wykres 4.

Ostatnia zmiana pracy 

72% respondentów zmieniło pracę w ciągu ostatnich 2 lat (w ubiegłym roku w tej grupie znalazło się 67%). 14% ankietowanych jest związanych z tym samym pracodawcą od ponad 5 lat.

Wykres 5.

Mężczyźni częściej pozostają dłużej (ponad 3 lata) w tym samym miejscu pracy.

Wykres 6.

Wśród respondentów, którzy pracę zmienili w ciągu ostatnich 3 m-cy aż 83%, to osoby poniżej 30 roku życia.

Wykres 7.

Wykres 8.
Wykres 9.

Przyczyny odejścia z pracy

Do odejścia z pracy 1% respondentów w tym roku skłonił brak satysfakcji; w badaniu z 2007 r. odpowiedź tę wybrało 12% ankietowanych.

21% respondentów zmieniło pracę z powodu braku jasnej ścieżki rozwoju zawodowego. Dla 18% powodem zmiany były niesatysfakcjonujące zarobki. 17% jako przyczynę wskazało: potrzebę zmiany (wzrost o 3% w porównaniu z ubiegłym rokiem).

Wśród respondentów wybierających odpowiedź „powody osobiste” znalazło się 80% kobiet i 20% mężczyzn.

Wykres 10.

Płeć respondentów nie ma znaczącego wpływu na deklarowane przez nich przyczyny odejścia z pracy.
 
Wykres 11.

Respondenci z grupy wiekowej poniżej 30 roku życia częściej odchodzą z pracy z powodu poziomu ich zarobków. Natomiast dla grupy powyżej 30 roku życia powodem do zmiany miejsca zatrudnienia częściej jest niedocenienie ich pracy.

Wykres 12.

Wykres 13.

Przyczyny podjęcia nowej pracy w branży PR

Identycznie jak rok wcześniej po 18% respondentów jako przyczyny przyjęcia nowej pracy wskazało: ciekawe wyzwania zawodowe oraz możliwość zdobycia doświadczenia. 13% ankietowanych, tak samo jak w 2007, wybrało odpowiedź „możliwość nawiązania ciekawych kontaktów”. Dla młodszych respondentów (grupa poniżej 30 roku życia) częściej niż dla starszych była ważna jasna ścieżka kariery zawodowej.
 
Wykres 14.

Wykres 15.
Wykres 16.

W swojej pracy PR-owcy cenią…

Trzy pierwsze odpowiedzi o powodach pozostania w obecnej pracy są identyczne w obu edycjach badania. Po 16% respondentów wskazało ciekawe wyzwania zawodowe oraz możliwość zdobycia doświadczenia, a 14% – szansę na nawiązanie ciekawych kontaktów. Wzrasta rola zarobków i reputacji pracodawcy.
 
Wykres 17.
Wykres 18.

Wśród respondentów wskazujących jasną ścieżkę kariery zawodowej jako powód pozostania w obecnej pracy aż 81% stanowią osoby poniżej 30 roku życia.

Wykres 19.

Wykres 20.

Jak długo pozostaną w obecnej pracy

50% respondentów zamierza pozostać w swoim obecnym miejscu zatrudnienia nie dłużej niż 2 lata. 24% nie robi w ogóle takich planów, w zeszłym roku – 26% ankietowanych.

Wykres 21.

Wykres 22.
Wykres 23.

Respondenci z grupy wiekowej powyżej 30 roku życia częściej deklarują chęć pozostania w obecnym miejscu zatrudnienia ponad 5 lat.

Wykres 24.

Branży nie opuszczają …

Ponad 80% respondentów zamierza w przyszłości pozostać w branży public relations, przy czym w porównaniu z zeszłym rokiem o 3% (z 38% do 41%) wzrosła liczba odpowiedzi „zdecydowanie tak”. Sprecyzowanych planów w tym względzie nie ma 12% osób biorących udział w badaniu.

Wykres 25.

Do najważniejszych zalet pracy w branży PR 21% respondentów zaliczyło okazję do nawiązania ciekawych kontaktów. Rozwój zawodowy, który w ubiegłorocznej edycji badania zajął pierwszą lokatę, spadł w tym roku na trzecią pozycję (18 % wskazań). W tym roku 20% respondentów za atrakcyjną uznało możliwość wykazania się w pracy dużą samodzielnością, to także spadek, w 2007 na odpowiedź tę wskazało 21% badanych. Co ciekawe, w porównaniu do zeszłego roku o 2% więcej respondentów jako plus pracy w branży PR wskazało współpracę z mediami.

Wykres 26.

Respondenci – mężczyźni częściej jako plusy pracy w PR wskazują: ciekawe kontakty oraz szansę na rozwój zawodowy. Dla kobiet większe znaczenie ma szansa wpływania na opinię publiczną.

Wykres 27.

Wykres 28.

…choć widzą jej minusy

18% ankietowanych za mankament branży PR uznało fakt, że ich wkład w pracę nie ma odbicia w zarobkach, co stanowi spadek o 3% w porównaniu do 2007 roku.

21% respondentów za gorszą stronę pracy w polskim public relations uznało niski poziom profesjonalizmu branży (w ubiegłym roku – 23%). Dla 20% respondentów, identycznie jak rok wcześniej, głównym minusem tej pracy jest lekceważący stosunek klientów do konsultantów PR – szczególnie dotyczy to mężczyzn i respondentów o dłuższym stażu pracy.

Wykres 29.

Wykres 30.

Zła atmosfera w branży bardziej doskwiera respondentom poniżej 30 roku życia (66%).

Wykres 31.

Jak branżę widzą szefowie

22 proc. respondentów – właścicieli firm i osób na stanowiskach kierowniczych – jako główną przyczynę rotacji pracowników wskazało lepszą ofertę płacową innego pracodawcy (w ubiegłym roku 24%).

O 5% respondentów mniej niż w 2007 r. wybrało odpowiedź „potrzeba zmiany”. 11% respondentów przyznało, że powodem odejścia ich pracowników jest brak możliwości dalszego rozwoju zawodowego w obecnej firmie, w ubiegłym roku – 13%. W porównaniu do zeszłego roku o 4% wzrosła liczba wskazań odpowiedzi „złe traktowanie przez bezpośrednich przełożonych”, jako powodu odejścia z pracy.

Wykres 32.

„Tworzenie dobrej atmosfery w pracy” w tym roku ponownie było wskazywane jako główna inicjatywa podejmowana, aby zatrzymać pracowników (25% – 2008r. i 23% w 2007 r.). O 5% mniej wskazań niż w 2007 r. dostała odpowiedź „atrakcyjne wyzwania zawodowe” – (18% – 2008r., 23% – 2007r.). Jasną ścieżkę rozwoju zawodowego przedstawia swoim pracownikom 10% (6 miejsce wśród inicjatyw podejmowanych, aby utrzymać pracowników).

Wykres 33.

Ponad połowa ankietowanych z grupy kierowniczej w ciągu ostatniego roku zauważyła zwiększona rotację pracowników (25% – zdecydowanie tak, 32% – raczej tak). Pytanie było zadane po raz pierwszy w tej edycji badania.

Wykres 34.

Kto wziął udział w badaniu

W tegorocznej edycji badania wzięło udział 658 respondentów. 43% z nich jest zatrudnionych w działach PR prywatnych firm, a 36% – w agencjach PR. 7% ankietowanych, to pracownicy działów PR firm państwowych, a 6% – departamentów PR w instytucjach.

Zdecydowana większość respondentów jest związana z województwem mazowieckim. Najliczniej reprezentowana grupa wiekowa znajduje się w przedziale od 26 do 30 roku życia (ponad 38%). 54% spośród respondentów zajmuje stanowiska specjalistów, 15% – dyrektorów działu, 11% z nich to niezależni konsultanci.

Wśród biorących udział w badaniu znalazło się też 7% właścicieli firm.

Wykres 35.

Wykres 36.
Wykres 37.
Wykres 38.
Wykres 39.
Wykres 40.
Wykres 41.

Podobnie jak w zeszłym roku, wyniki badania PRoto pokazują, że podstawowym powodem wybierania zawodu PR-owca w Polsce jest zainteresowanie tym obszarem komunikacji, oraz kreatywny charakter pracy. O ile odpowiedź na pierwsze pytanie była z gatunku dość oczywistych – któż bowiem przyznawałby się do podjęcia pracy w dziedzinie, która nie jest dla niego interesująca – to odpowiedzi na drugie i kolejne pytania wydaje mi się pokazywać pewną generalną tendencję.

Otóż po okresie, gdy dla większości młodych ludzi (prawie 60% badanych nie przekracza trzydziestu lat) najważniejsze były warunki finansowe, dzisiaj coraz częściej szukają oni przede wszystkim ciekawej, nie rutynowej pracy, w której mogą się spełniać i rozwijać. Potwierdzają to zresztą odpowiedzi na pytanie o powody zmiany pracy lub pozostanie przy dotychczasowej – są to przede wszystkim ciekawe wyzwania zawodowe i możliwość zdobycia interesujących doświadczeń.

Podobne tendencje jakiś czas temu pojawiły się w krajach wysokorozwiniętych i było tylko kwestią czasu kiedy zarysują się u nas. Jako pracodawcę zmartwiły mnie natomiast odpowiedzi na pytania o zamiary pozostania w obecnym miejscu pracy. Potwierdzają one niestety dużą niestabilność naszego rynku pracy: 50% konsultantów nie zamierza pozostać w obecnym miejscu pracy dłużej niż 2 lata, 66% – dłużej niż 3-4 lata.

A więc traktują dzisiejsze zajęcie trochę jako życiowy przystanek, okazję do zdobycia doświadczenia – a potem dalej w świat! Dla pracodawcy jest to poważny problem, bo najpierw musi sporo w swoich pracowników zainwestować, a gdy inwestycja zaczyna się już zwracać, traci ich. A tymczasem, jak ktoś kiedyś słusznie powiedział, profesjonalna komunikacja przede wszystkim opiera się na ludziach. Można mieć tylko nadzieję, że za kilka lat, gdy wzrost sektora nie będzie już tak żywiołowy jak teraz, ta fluktuacja znacznie się zmniejszy. Pewnym pocieszeniem jest tu fakt, że ogromna większość badanych zamierza pozostać w branży PR.

Kuba Giedrojć, Departament PR Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan:

Z wyników badania wyłania się dosyć spójny profil motywacji pracowników polskiej branży PR, ale także podobne warunki pracy oraz poziom satysfakcji. Fakt, że wyniki nie są zbyt rozproszone, pozwala nieco śmielej dokonać pewnych uogólnień. Pamiętać jednak trzeba, że jest to badanie o próbie de facto przypadkowej, zatem nie można tu mówić o reprezentatywności. Wartością jest zatem wykorzystanie wiedzy jakościowej do próby zrozumienia postaw i przekonań, ostrożnie natomiast trzeba się wypowiadać co do ich skali.

Co zatem motywuje pracowników do pracy w branży PR? Badani wskazują głównie na potrzebę samorealizacji, zainteresowanie branżą, możliwość samodzielnego i kreatywnego działania. Zwraca tu uwagę specyfika motywów, odwołuje się ona głównie do rozwoju i poszukiwania zadań pozwalających na realizację siebie. Zaledwie 4% badanych wskazało na aspekt finansowy jako ważny motywator. Czy to znaczy, że branża PR to branża ludzi z powołaniem? A może po prostu jej kondycja finansowa jest na tyle nieatrakcyjna, że pracownicy poszukują innych dobrych stron?

Drugim ważnym elementem jest niezwykle duża rotacja kadr. 71% badanych zmieniło pracę w ciągu ostatnich 2 lat! 40% badanych nie wytrzymuje w pracy 12 miesięcy. Zaledwie niecała jedna trzecia ma staż pracy dłuższy niż trzy lata, z tego połowa dłuższy niż 5 lat. Co więcej, połowa pracowników zakłada, że nie pozostanie w obecnym miejscu zatrudnienia dłużej niż dwa lata (19% dłużej niż rok). Zaledwie jedna czwarta nie robi w tym zakresie planów. Czytając te odpowiedzi jawi się obraz pracowników stale poszukujących zmian. Prawie 3/4 z nie pozostaje w firmie dłużej niż 2 lata, a to przecież dopiero po takim czasie można mówić o pracowniku, który zna firmę, jej kulturę organizacyjną, specyfikę itd.

Co niepokojące, pytani o powody zmian pracownicy najczęściej wskazują przyczyny negatywne. Nie rezygnują z powodu otrzymania lepszej oferty, ale z braku jasnej ścieżki rozwoju, niedocenienia, niesatysfakcjonujących zarobków, uczucia porażki zawodowej, problemów personalnych – powody takie wskazało 64% ankietowanych. Kolejne 17% odczuwa potrzebę zmiany, co przy krótkim okresie średniego zatrudnienia także zastanawia. Podejmując nową pracę PR-owcy znów zwracają uwagę na cechy „miękkie”, tzn. nie są to zarobki, pakiety socjalne czy możliwość awansu, ale ciekawe wyzwania, możliwość zdobycia doświadczenia i kontaktów, większa samodzielność. Jawią się zatem jako osoby z jednej strony niedocenione w swojej obecnej pracy, a z drugiej strony poszukujące możliwości samorealizacji – samodzielnego, kreatywnego działania i rozwoju.

Podobnie wygląda ocena samej branży – badani doceniają jej potencjał (ciekawe kontakty, duża samodzielność, rozwój zawodowy, współpraca z mediami, wpływ na opinię publiczną, duża rola osobowości), przeszkadza im natomiast słaba profesjonalizacja, a co za tym idzie zły stosunek klientów czy niskie zarobki. 85% pracowników zamierza jednak pozostać w branży PR. Czy świadczy to o autentycznym oddaniu tej branży, o docenieniu jej niepowtarzalnej specyfiki, ponadprzeciętnej możliwości samorealizacji i kreatywnego działania?

Z pewnością w dużej mierze tak jest i jest to bardzo ważna informacja, płynąca z tego badania. Trzeba jednak pamiętać, że odpowiedzi w badaniu pochodzą głównie od pracowników do 30 roku życia (60%), badanych powyżej 35 lat było zaledwie 17,4%. Są to zatem osoby o kilkuletnim stażu, które wciąż są na „zawodowym dorobku”. Tłumaczy to zwiększoną tendencję do „poszukiwań”, nawet kosztem wynagrodzenia. Nie wiadomo także, ile osób decyduje się świadomie na pracę w branży PR i w tym kierunku chce się profesjonalizować, a ilu jest tu pracowników próbujących swoich sił i poszukujących miejsca w ogóle na rynku pracy. Trzeba bowiem pamiętać, że branża PR nie stawia specyficznych, rygorystycznych wymogów kandydatom do pracy.

Pracodawcy widzą zjawisko zwiększonej rotacji, jak pewnie w większości branż. Aby utrzymać pracowników poprawiają atmosferę w pracy i poszukują dla nich atrakcyjnych wyzwań zawodowych, czyli raczej prawidłowo oceniają przyczyny odejść.

Podsumowując, wydaje się, że dwa wątki zasługują tu na szczególną uwagę. Po pierwsze, motywacja do pracy i stosunek do branży – zdecydowanie młodzi specjaliści branży PR doceniają ją za jej otwartość, możliwość samorealizacji, dużą samodzielność, kreatywność, możliwość wpływania na opinię publiczną. Warto o tym pamiętać budując plany rozwojowe dla pracowników zajmujących się PR. Po drugie, zdecydowanego zastanowienia wymaga zjawisko dużej rotacji pracowników i ich niskiego poziomu satysfakcji z pracy. Badanie nie dostarcza tu jednak miarodajnych odpowiedzi, dlaczego tak się dzieje.