OBYWATEL
Skąd pochodzi polskie słowo „obywatel”?
Dawniej obywać = mieszkać; stąd obywatel = mieszkaniec
ODMIANA
Jak i czy w ogóle powinno się odmieniać nazwę Mostostal-Energomontaż? np. akcje Mostostalu-Energomontażu czy Mostostalu-Energomontaż? Moim zdaniem, jeżeli w ogóle ją odmieniać, to obydwa człony, ale potrzebuję opinii specjalistów.
Ponieważ daje się ta nazwa odmieniać, należy to robić. To właśnie odmienność jest cechą wyróżniająca polszczyznę. Nazwa bardzo długa, ale nietrudna w odmianie każdego z członów. Ze względów ekonomicznych jedynie (długość wyrazów) może wynikać ta odmiana jednego tylko członu.
RODZAJ URE
Pracuję w Urzędzie Regulacji Energetyki (URE)
Jeden z portali branżowych napisał "(...) - napisało w swym komunikacie URE"
Czy nie powinno być "napisał w swym komunikacie URE (czyli w domyśle napisał Urząd) ?
Przypisanie rodzaju gramatycznego skrótowcom jest prawidłowe w obu przypadkach: albo rodzaj nijaki: to pole – URE (końcówka taka sama), albo ten urząd – ten URE.
NIEPODDANIE
Od trzech miesięcy zajmuje się m.in. pisaniem decyzji. Analizując ustawę prawo o ruchu drogowym w art. 140 ust. 1 pkt. 4 pojawia się wyraz „niepoddanie się” pisany łącznie. W pisanych przez mnie decyzjach używam tego wyrazu pisząc go "nie poddania się". Proszę o pomoc, która z tych form jest poprawna.
Pisze Pan/Pani błędnie. Nie z rzeczownikami piszemy łącznie.
EKSCELENCJA, EMINENCJA
Proszę o przypomnienie zwrotów grzecznościowych kierowanych do osób duchownych Wciąż mylimy ekselencję z eminencją itp)
Ekscelencja – w kościele biskupom; także ambasadorom, ministrom
Eminencja – kardynałom.
WIELKA I MAŁA LITERA
Proszę o zaznaczeni, jakimi literami powinny być napisane nazwy godności współczesnych w zdaniu:
Słowa uznania i gratulacje Policjantom złożyli również inni zaproszeni goście, m.in. przewodniczący rady powiatu Janusz Kochelski, wiceprezydent miasta Zduńska Wola Andrzej Brodzki, wójt gminy Zduńska Wola Henrtk Staniucha oraz komendant PPSP Wiesław Kopytek.
Jak widać, takie nazwy piszemy małą literą.
CZECZEŃCÓW
Chciałabym zapytać, jaka forma jest poprawna: Czeczenów czy Czeczeńców?
Obydwie są używane, obydwie poprawne. Wciąż jeszcze nie ustaliła się tu norma.
NA POLICJĘ
Uprzejmie proszę o odpowiedź czy prawidłowy jest zwrot „ zadzwonić na policję”. Chodzi o użycie tego zwrotu w wypowiedzi oficjalnej przez dziennikarz radiowego
Zadzwonić można na coś, więc: na uczelnię, na pogotowie, tez na policję
URYWAJĄCE SIĘ TELEFONY
Czy poprawny jest zwrot: telefony się urywały? Jest to nielogiczne, gdyż jeżeli coś trwa bez przerwy to się nie urywa. A zatem powinno być: telefony się nie urywały.
W języku, we frazeologii trudno szukać logiki. Używamy określeń utrwalonych, utartych w takiej właśnie postaci: wchodzimy po schodach, nosimy kolorową bieliznę, myjemy się miednicy z plastiku (choć to nielogiczne).
TEMAT LEKCJI
Czy pisząc na tablicy temat lekcji, np. Twierdzenie Talesa należy postawić kropkę?
Temat lekcji nie jest zdaniem, więc bez kropki.
JAK ZAZNACZYĆ CYTAT
Czy w tekście dotyczącym twórczości artysty, przywołując tytuł obrazu, np. Portret pani Z. , a następnie w sformułowaniu: brał udział w wystawie „Kolory ciszy” w 1999 r. w Muzeum Miasta Zgierza, poprawnie jest zastosować pismo pochyłe dla tytułu obrazu, a następnie, dla nazwy wystawy, cudzysłów? Czy też lepiej zdecydować się na ujednolicenie?
To są dwa z możliwych sposobów wyróżnienia wyrazów w tekście. Można ich użyć wg upodobań autora. Nie można jedynie użyć ich razem, tzn. wyraz zapisać kursywą i ująć go w cudzysłów.
20. wiek?
Niektóre poważne czasopisma piszą 20. wiek, zamiast rutynowo XX wiek. Czy mają do tego formalne podstawy?
.
Zdecydowanie tak. Po liczebnikach porządkowych zapisanych cyframi arabskimi stawia się kropkę; zapis cyframi arabskimi też jest poprawny
CO PO POZDRAWIAM
Czy po „Pozdrawiam”, które zamieszcza się na koniec wiadomości e-mailowej stawia się przecinek?
Nie stawia się tam żadnego znaku interpunkcyjnego.
IMIENIA CZY IMIENIEM
Chodzę do szkoły imienia Marii Konopnickiej czy imieniem M.Konopniockiej?
Chodzi o szkołę imienia….
PRAWO DO CZEGO
Mam pytanie, czy prawidłowe jest sformułowanie: „od niniejszego postanowienia przysługuje prawo do dochodzenia roszczeń przed sądem”. Czy forma stylistyczna jest poprawna, czy może od postanowienia przysługiwać prawo do czegoś ? .
Od postanowienia można się odwołać. // Przysługuje prawo do odwołania się
PAŃSTWO
Mam problemy z odmianą wyrazu „Państwo” w znaczeniu osób. Która forma jest poprawna – „przez Państwo” czy „przez Państwa”?
Oto fragment mojego podręcznika do gimnazjum. Utrwala te konstrukcje, rozwiewa wątpliwości.
Witam państwa serdecznie.
Miło jest spotkać się z państwem.
Nie ma państwa Nowaków.
Tu siedzą ci państwo.
Państwo są teraz zajęci rozmową.
Zajmę się państwem Nowakami.
Wiele nam opowiadano o państwu Kowalskich.
Widzę państwa Kuleszów.
Wspominaliśmy już państwu Romankom o tym.
PRZECIE TO, AŻEBY TO
Mam problem z dwoma zwrotami, wyrazami.
1. „Przecie to” - często się go słyszy i można spotkać w różnych tekstach. Moje pytane brzmi; czy to jest gwara, błędna forma słowa „przecież” czy po prostu błąd językowy?
2. „Ażeby to” - jako słowo książkowe jest to gwara czy słowo potoczne i czy go można używać w oficjalnym języku?
W obu przypadkach nie ma mowy o wyrażeniach gwarowych. Pierwsze jest rzadsze, ale poprawne, w drugim przypadku nawet trudno się domyślić, o jakie wątpliwości może chodzić. „ż// że” to tzw. partykuły wzmacniające, więc mogą wystąpić, niekoniecznie muszą – zależy to od intencji mówiącego. Porównajmy: co zrobisz – cóż zrobisz; chodź – chodźże.
BLOG CZY BLOGA
Która forma jest poprawna: - pisz blog czy - pisz bloga?
Poprawnie – blog; w użyciu - bloga. Przypisanie końcówki –a zawsze było związane w takim przypadku (rzeczownik r. męskiego w bierniku) z żywotnością rzeczownika: mam ps-a, chłopc-a; student-a itd.; nieżywotne: mam komputer, długopis, pomysł. Dziś zachwiał się ten podział: końcówka –a jest bardzo ekspansywna. Nie ma wątpliwości w użyciu np. słowa list (wysłałam list), ale w nowszych wyrazach już wątpliwości mamy: wysyłam esmses/esemesa, mail/maila. Pokazuje to pewien proces upraszczania języka - brak różnic w końcówkach, bez względu na żywotność.
EMISJE REKLAM?
Mam problem z przetłumaczeniem na język angielski słowa „emisje”, np. „Agencja zamówiła 4 emisje reklam”. Czy mogę uzyskać u Państwa pomoc w tej kwestii?
Wydanie, wypuszczenie to inne polskie wyrazy o znaczeniu podobnym. Proszę szukać w słownikach angielskich odpowiedników.
RYSICA?
Rysica jako samica rysia. Słowo poprawnie (chyba) utworzone, ale czy funkcjonuje w języku? Źródła łowieckie definiują samice rysia i żbika jako kotki, młode jako
kocięta;"1000 słów o łowiectwie". Słowniki ortograficzny i języka polskiego PWN nie podają definicji. I jak to jest z samicą żbika?
Nazwa poprawnie utworzona językowo niekoniecznie musi być używana w języku specjalistycznym. To jest konstrukcja potencjalna – utworzona poprawnie, ale niepotrzebna użytkownikom. Chyba, że coś się zmieni i zechcą jej używać :)